محاسبه حجم معامله

طبقه‌بندی حداقل ارزش شرکت‌های بورسی و حجم مبنا

اطلاعیه

قبل از ارسال پست یا ایجاد موضوع جدید، تاپیک قوانین و راهنمای فروم را مطالعه نمائید.

کاربران و مخصوصا تازه واردین لطفا دقت باشید که هرگونه پیشنهاد مدیریت سرمایه یا فروش تحلیل و یا برگزاری کلاس و . که خارج از محیط عمومی فروم باشد را به هیچ عنوان بدون تحقیق و کسب اطلاعات کامل و کافی دنبال نکنید در غیر این صورت مسئولیت و عواقب آن بر عهده خود شخص می باشد.

همچنین لازم به ذکر است مسئولیت ارتباطات خارج از پست های عمومی فروم اعم از پیام خصوصی یا چت یا دیداری یا شنیداری با سایر اعضای فروم کاملا با خود اعضا هست و وارد کردن آن به صورت عمومی در فروم ممنوع است. برای امنیت بیشتر جهت گرفتن پاسخ سوالات خود از انجمنها استفاده نمایید.

دوستان توجه داشته باشند که تمامی بخش های اختصاصی و عمومی فروم کاملا رایگان بوده و به هیچ عنوان نیاز به پرداخت وجه به هیچ کس برای باز شدن دسترسی نیست.

منتها به این دلیل که در این بخش ها معمولا کار تیم ورک و گروهی انجام میشود، مناسب ورود افراد با شرایط خاصی است که مدیر آن بخش تعیین میکند و برای همه افراد کارایی ندارد چون مستلزم بر عهده گرفتن مسئولیت یا دانش کافی در آن حوزه می باشد.

لذا ضمن پوزش از کاربرانی که تقاضای دسترسی آن ها به بخش های اختصاصی توسط مدیران بخش رد میشود، توصیه میکنیم که پس از فراگیری موضوعات عمومی و تخصصی فراوانی که در روی فروم قرار دارد چنانچه برنامه ویژه ای برای کار در بخش های اختصاصی و کار گروهی دارند آن را مکتوب برای مدیران هر بخش بنویسند و سپس اقدام به درخواست دسترسی بکنند.

حجم مبنا چیست و چه تاثیری در قیمت سهام بورس دارد ؟

حجم مبنا برای کنترل معاملات و جلوگیری از نوسانات شدید در بازارهای بورس استفاده می‌شود. در ایران حجم مبنا فقط برای سهام شرکت هایی تعریف شده است که در بورس اوراق بهادار تهران (TSE) پذیرفته شده‌اند. بورس اوراق بهادار تهران، 2 بازار اصلی دارد که «بورس» و «فرابورس» هستند. حجم مبنا فقط در بازار بورس فعال است و در فرابورس وجود ندارد.

حجم مبنا چه تاثیری در تغییر قیمت دارد ؟

ملاک تغییر قیمت روزانه سهام های بورس بر مبنای قیمت پایانی آن ها است. اما خود قیمت پایانی، از حجم مبنا اثر می پذرید. مثلا اگر یک سهم در یک روز کاری صف فروش باشد و در منفی 5% به اندازه نصف حجم مبنا معامله شده باشد، قیمت پایانی آن -2.5% افت پیدا می کند. یعنی قیمت سهام -2.5 درصد کاهش پیدا کرده است. به مثال های زیر توجه کنید :

تاثیر حجم مبنای پر شده بر قیمت پایانی سهام

تاثیر حجم مبنای پر نشده بر قیمت سهام

حجم مبنا چگونه محاسبه می شود ؟

حجم مبنای شرکت های پذیرفته شده در بورس با ضرب (4/10000) بر تعداد سهام منتشر شده محاسبه می‌شود. حداکثر میزان حجم مبنا برابر با 10 میلیارد ریال است و حداقل میزان آن 500 میلیون ریال است. عدد حجم مبنای هر شرکت بر اساس قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی هفته محاسبه شده و به عنوان حجم مبنای هفته بعد در نظر گرفته می‌شود.

مثال: فرض کنید که شرکتی با ضرب تعداد سهام خود در 4/10000 به 3 میلیون سهم می‌رسد. اگر این میزان را در قیمت پایانی از آخرین روز معاملاتی هفته که 6000 ریال بوده است، ضرب کنیم، به 18 میلیارد ریال می‌رسیم. طبق گفته قبلی، حداکثر ارزش حجم مبنا باید 10 میلیارد ریال باشد. بنابراین، نسبت 4/10000 برای این شرکت حذف می‌شود و بیشترین عدد (10 میلیارد ریال) وارد محاسبات می‌شود. در انتها، برای محاسبه حجم مبنای هفته آینده، 10 میلیارد ریال بر قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی تقسیم می‌شود (10,000,000,000/6000=1666667) و براساس آن حجم مبنا 1,666,667 می‌گردد.

در طرف دیگر، تصور کنید که یک شرکت 125 میلیون سهم منتشر کرده است. با ضرب این رقم در نسبت 4/10000 به رقم 50 هزار می‌رسیم. قیمت پایانی این سهم در آخرین روز هفته گذشته نیز 5000 ریال بوده است. اما حاصل‌ضرب قیمت پایانی در حجم معاملات برابر 250 میلیون ریال شده است که کمتر از کف تعیین شده بوده است (500 میلیون ریال). حجم مبنای این شرکت با تقسیم 500 میلیون ریال (کف ارزش) بر قیمت پایانی تعیین می‌شود که 100 هزار خواهد بود و به عنوان حجم مبنای هفته بعد استفاده خواهد شد.

نکته جالب:

فرض کنید که سهام یک شرکت در تمام طول یک هفته در سطح +5٪ معامله شده باشد. در این صورت، قیمت پایانی هفته سهام این شرکت، 27٪ رشد را نشان خواهد داد. اما براساس دستورالعملی که تشریح شد، حجم مبنای این شرکت در هفته آینده کاهش خواهد یافت تا بازدهی مثبت آن تسهیل گردد. در طرف مقابل، اگر قیمت سهام یک شرکت در طول یک هفته، روند نزولی را طی کند، حجم مبنای آن افزایش می‌یابد تا مانعی بر سر راه سقوط سریع ارزش آن شود.

میانگین حجم معاملات روزانه در تحلیل تکنیکال چیست؟

میانگین حجم معاملات روزانه (ADTV) عبارت است از میانگین تعداد سهام معامله شده در یک روزِ یک سهم مشخص.

حجم روزانه برابر است با تعداد سهام معامله شده در یک روز، اما می‌توان با میانگین گرفتن از این حجم‌های روزانه در چند روز، میانگین حجم معاملات روزانه را به‌دست آورد.

ADTV یک سنجهٔ مهم می‌باشد. چون حجم معاملات بالا و پایین، تریدرها و سرمایه‌گذاران متفاوتی را جذب می‌کند.

بیشتر معامله‌گران و سرمایه‌گذاران، مقدار بالای میانگین حجم روزانه را ترجیح می‌دهند، چون در بازاری با حجم بالای معاملات راحت‌تر می‌توان پوزیشن گرفت یا از پوزیشن خارج شد.

در بازاری با حجم معاملات پایین، خریداران و فروشندگان کمی وجود دارند که ورود و خروج در یک قیمت مطلوب را سخت‌تر می‌کند.

اگر به طور اتفاقی با دیجی کوینر آشنا شده اید و هیچ اطلاعاتی در مورد تحلیل تکنیکال ندارید پیشنهاد می‌کنیم قبل از مطالعه ادامه مطلب، مقاله «تحلیل تکنیکال چیست؟» را مطالعه نمایید.

نکات مهم:

• حجم معاملات روزانه برابر است با تعداد سهم‌های معامله شده در یک روز. بنابراین میانگین حجم معاملات روزانه محاسبه حجم معامله برابر می‌شود با میانگین گرفتن از این حجم‌های روزانه در بازه‌های 20 یا 30 روزه.
• برای محاسبهٔ حجم روزانه میانگین، حجم‌های روزانه X روز را با هم جمع کنید و سپس تقسیم این حاصل جمع بر تعداد کل روزها یا به‌عبارتی همان X. به‌عنوان مثال برای محاسبه حجم روزانه میانگین 20 روزه (20-day ADTV) میانگین‌های روزانه 20 روز اخیر را با هم جمع می‌کنیم و سپس حاصل جمع را به 20 تقسیم می‌کنیم.
• افزایش قابل‌توجه حجم معاملات نشان‌دهندهٔ این می‌باشد که تغییراتی در بازار است که باعث جذب سرمایه‌گذارارن بیشتر شده است. این ممکن است سیگنالی خرسی یا گاوی باشد که با توجه به جهت حرکت قیمت تعیین می‌شود.
• کاهش حجم معاملات نشان‌دهندهٔ کاهش علاقهٔ سرمایه‌گذاران می‌باشد. اما حتی این کاهش حجم نیز کاربردی است. چون می‌توان متوجه شد که چه زمانی حجم افزایش می‌یابد که می‌تواند سیگنالی برای تغییرات بزرگ قیمت باشد.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد حجم معاملات می‌توانید از مطلب آموزشی «حجم معاملات در تحلیل تکنیکال چیست؟» دیدن نمایید.

میانگین حجم معاملات روزانه (ADTV) چه چیزی به شما می‌گوید؟

وقتی میانگین حجم معاملات روزانه (ADTV) به‌شدت افزایش یا کاهش می‌یابد، سیگنالی است مبنی بر اینکه نظر مردم نسبت به آن داراریی تغییر شدیدی کرده است.

معمولاً ADTV بالاتر نشان‌دهندهٔ این می‌باشد که بازار دارایی مورد نظر رقابتی‌تر است، فاصلهٔ قیمتی و نوسانات کمتری دارد.

سهم‌هایی که دارای میانگین حجم معاملات روزانهٔ بالاتری می‌باشند نوسان کمتری دارند، چون معاملات خیلی بیشتری نیاز است تا بر قیمت اثر بگذارد.

این موضوع به این معنی نیست که سهمی با حجم معاملات بالا نمی‌تواند حرکات قیمتی روزانهٔ شدیدی را تجربه کند.

در هر روز (یا در چند روز) هر سهمی می‌تواند شاهد حرکات قیمتی شدید باشد که در حجم‌های بالاتری از حجم میانگین روزانه اتفاق می‌افتد.

میانگین حجم معاملات روزانه یکی از مقادیریست که به‌طور معمول برای سهم‌های مختلف محاسبه می‌شود و نشان‌دهندهٔ نقدشوندگی کلی سهام می‌باشد.

هر چه ADTV یک سهم بزرگتر باشد به این معنی است که در بازار آن سهم خریدار و فروشندگان بیشتری وجود دارند و معامله کردن راحت‌تر و سریع‌تر می‌باشد.

بدون یک مقدار منطقی از نقدشوندگی در بازار، هزینهٔ معاملات، به‌علت اختلاف قیمت زیاد بین خریدار و فروشنده، بالا می‌باشد.

میانگین حجم معاملات روزانه محاسبه حجم معامله ابزاری کاربردی برای تحلیل پرایس اکشن هر دارایی با نقدشوندگی بالا می‌باشد.

اگر قیمت یک دارایی مدتی در یک رنج مشخص حرکت کند و سپس با یک شکست از آن ناحیه خارج شود و این خروج با حجم بالا اتفاق بیافتد، نشان‌دهندهٔ این است چون معامله‌گرها به این شکست تمایل نشان داده‌اند، به احتمال زیاد قیمیت در جهت شکست حرکت خواهد کرد.

اگر این شکست با حجم کم (نسبت به ADTV) رخ دهد، نشان‌دهندهٔ این است که احتمالاً این شکست یک شکست اشتباه است و قیمت‌ها باز به همان ناحیه بر خواهند گشت.

مقدار حجم معاملات همچنین در تأیید حرکت قیمت به بالا و پایین کمک می‌کند. در یک حرکت قوی قیمت به بالا یا پایین، حجم هم باید افزایش یابد.

اگر این‌گونه نباشد، ممکن است در بازار علاقهٔ کافی برای ادامهٔ روند قیمتی نباشد. اگر در بازار علاقهٔ کافی برای ادامهٔ روند قیمتی نباشد، ممکن است قیمت راه رفته را برگردد (پولبک کند).

در روندها، پولبک‌هایی با حجم کم نشان‌دهندهٔ این است که کلیت بازار مشتاق ادامهٔ روند قیمت در جهت روند می‌باشند و احتمالاً قیمت در جهت روند حرکت خود را ادامه خواهد داد.

به‌عنوان مثال، در یک روند صعودی، وقتی قیمت به‌خوبی در حال افزایش است، حجم معاملات نیز افزایش می‌یابد. اگر قیمت با حجم کم پولبک کند، نشان‌دهندهٔ این است که علاقهٔ زیادی به فروش نیست.

اگر قیمت دوباره با حجم بالا شروع به بالا رفتن کند، این می‌تواند نقطهٔ خوبی برای ورود باشد، چون قیمت و حجم هر دو روند صعودی را تأیید می‌کنند.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد پولبک می‌توانید از مطلب آموزشی «پولبک در تحلیل تکنیکال چیست؟» دیدن نمایید.

وقتی حجم معاملات خیلی بیشتر از مقدار حجم متوسط باشد، معمولاً نشان‌دهندهٔ یک قلهٔ قیمتی می‌باشد. مقدار زیادی سهم در یک رنج قیمت مشخص دست‌به‌دست می‌شود بدون اینکه خریدار جدیدی وارد شود و با تزریق سرمایه قیمت را بالاتر ببرد.

حرکت‌های قیمتی شدید به‌همراه محاسبه حجم معامله افزایش شدید در حجم معاملات اغلب می‌تواند نشان‌دهندهٔ معکوس شدن روند قریب‌الوقوع باشد.

نحوه استفاده از میانگین حجم معاملات روزانه (ADTV)

در قسمت پایین شکل بالا بخش مربوط به حجم معاملات را مشاهده می‌کنید. ستون‌های سبز و قرمز به ترتیب نشان‌دهندهٔ حجم معاملات در کندل‌های صعودی و نزولی می‌باشند و خط مشکی هم نشان‌دهندهٔ میانگین 20 روزهٔ حجم معاملات می‌باشد.

همان طور که می‌بینید حجم معاملات کمتر تحت تأثیر اتفاقات یک روزه می‌باشد و بنابراین سنجهٔ بهتری از این است که آیا حجم معاملات افزایش یافته یا کاهش.

در قسمت چپ نمودار قیمت یک ناحیهٔ مقاومتی را می‌بینید که با یک مستطیل نشان داده شده است. قیمت سهم با حجم سنگین وارد این ناحیه شده و آن را به بالا می‌شکند که تأییدیهٔ خوبی از ادامهٔ روند قیمت در جهت شکست می‌باشد.

بعد از شکست، قیمت شروع به حرکت بدون روند با حجم کم می‌کند (قیمت زیاد تغییر نمی‌کند) و فقط یک روز با حجم بالا در این ناحیه ایجاد می‌شود.

به‌طور کلی حجم میانگین در دورهٔ بدون ترند و نیز بعد از آن در پولبک قیمت، کاهشی است که نشان‌دهندهٔ فشار فروش کم می‌باشد.

قیمت دوباره با حجم بالا از این ناحیه بدون روند به بالا حرکت می‌کند که تأییدیه دیگری بر ادامهٔ روند صعودی می‌باشد.

اگرچه در ادامه قیمت بالا می‌رود، اما حجم معاملات تغییر چندانی نشان نمی‌دهد. در همین زمان وقتی قیمت شروع به کاهش می‌کند، حجم معاملات افزایش می‌یابد.

این نشان‌دهندهٔ این است که فشار فروش بالایی وجود دارد و اینکه قیمت احتمالاً روند کاهشی را ادامه خواهد داد.

تفاوت بین میانگین حجم معاملات روزانه (ADTV) و قراردادهای باز (Open Intereset)

معمولاً حجم معاملات با معاملات باز اشتباه گرفته می‌شود. میانگین حجم معاملات روزانه، تعداد میانگین سهم‌ها (در بازار سهام) یا قراردادها (در بازار فیوچرز و آپشنز) می‌باشد که در یک روز دست‌به‌دست شده‌اند.

تعداد قراردادهای باز (Open Intereset)، اصطلاحی در بازارهای آتی (Futures) و اختیار معامله (Options) می‌باشد و نشان‌دهندهٔ تعداد قراردادهای باز می‌باشد که هنوز بسته نشده‌اند.

این دو مقدار، ADTV و Open Intereset مفاهمی کاملاً متفاوتی دارند. حجم معاملات نشان‌دهندهٔ تعداد قراردادهای معامله شده است در حالی که Open Interest نشان‌دهندهٔ دادوستدهای انجام شده برای بازکردن و بستن پوزیشن‌های معامله می‌باشد و بنابراین تعداد قراردادهای باز را نشان می‌دهد.

جمع بندی

میانگین حجم معاملات روزانه (ADTV) یکی از سنجه‌های معمولی می‌باشد که توسط معامله‌گران استفاده می‌شود.

ADTV یک میانگین است و معامله‌گران از آن برای تعیین اینکه حجم معامله یک روز بالاست یا پایین استفاده می‌کنند.

ADTV همچنین می‌تواند در طول زمان تغییر کند، بالا برود، پایین بیاید و نوسان کند. بنابراین، توصیه می‌شود میانگین حجم معاملات و خود حجم معاملات به‌طور منظم مانیتور شود تا در هر وضعیت از مطلوب بودن حجم معاملات با توجه به استراتژی معاملاتی خود آگاه باشید.

تغییرات شدید در حجم معاملات ممکن است نشانهٔ تغییراتی در دارایی باشد. این تغییرات می‌تواند برای روند موجود خوب یا بد باشد.

حجم معاملات به تنهایی نمی‌تواند دقیقاً بگوید که اتفاق خوبی در راه است یا بد، اما این آگاهی را به شما می‌دهد که تغییر رخ داده و شما با تحقیق و بررسی بیشتر می‌توانید پاسخ این سؤال را بیابید.

اگر علاقه مند به یادگیری بیشتر در این حوزه هستید می‌توانید از نقشه راهنمای دیجی کوینر به نام «درخت یادگیری» دیدن نمایید که از نقطه ابتدایی تا انتهای مسیر را ریل گذاری کرده است.

شما با مطالعه درخت یادگیری تا حد مطلوبی دانش خود را افزایش داده‌اید اما برای حرفه ای شدن و انجام معاملات در این بازار نیاز به محاسبه حجم معامله یک راهنمای مجرب و با تجربه دارید.

مجموعه دیجی کوینر بر آن است که با برگزاری کلاس‌های آموزشی تجریبات چند ساله خود را در اختیار هم وطنان عزیز قرار دهد تا در این بحران اقتصادی بتوانند در آمد دلاری کسب نمایند. (تاریخ برگزاری کلاس‌ها متعاقبا از طریق وب‌سایت اعلام خواهد شد.)

تیم تحریریه دیجی کوینر

این مقاله به کوشش هیئت تحریریه دیجی کوینر تولید شده است. تک تک ما امیدواریم که با تلاش خود، تاثیری هر چند کوچک در آگاه سازی فعالان حوزه رمز ارزها و بازارهای مالی داشته باشیم.

حجم مبنا چیست؟ نحوه مشاهده و محاسبه حجم مبنا انواع سهام

از حجم مبنا معمولاً زمانی استفاده می‌شود که سازمان بورس می‌خواهد از دخالت افراد سودجو در دستکاری قیمت‌ها جلوگیری کند. هدف سازمان بورس از اعمال حجم مبنا در بورس فراهم کردن بستری سالم برای قیمت‌گذاری سهام شرکت‌ها است.

تاریخچه و اصول حجم مبنا

در سال 1382 سازمان بورس و اوراق بهادار زیر نظر حسین عبده تبریزی مفهوم حجم مبنا در بازار بورس را به منظور برقراری ثبات و آرامش در معاملات سهام معرفی کرد. با وجود حجم مبنا، امکان ایجاد نوسان‌های کاذب و غیرمنطقی در قیمت سهام بورسی از بین می‌رفت.

حجم مبنا توسط سامانه معاملات محاسبه می‌شود و مقدار آن برای هر نماد را می‌توان با مراجعه به سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران مشاهده کرد. میزان حجم مبنا در ابتدا معادل 15 درصد از کل سهام یک شرکت و در طول یک سال تعیین شد.

اگر تعداد روزهای کاری یک سال را 250 روز در نظر بگیریم، حجم مبنای هر سهم برابر با 0.0006 (شش ده هزارم) تعداد کل سهام آن شرکت در هر روز می‌شود. یعنی حداقل سهم‌های یک شرکت که باید در یک روز معامله شود تا امکان اعمال حداکثر نوسان در قیمت سهم فراهم شود باید شش ده هزارم کل تعداد سهام شرکت باشد.

از سال 1393 به بعد این رقم تغییر کرده و برابر با 10 درصد کل سهام برای یک سال و 0.0004 (چهار ده هزارم) کل سهام شرکت‌ها برای یک روز در نظر گرفته شده است. همچنین، حداکثر حجم مبنا برای شرکت‌هایی با سرمایه 20 هزار میلیارد و بیشتر، معادل 120 میلیارد ریال و برای شرکت‎هایی با سرمایه کمتر از 20 هزار میلیارد ریال، حداکثر حجم مبنا 100 میلیارد ریال در نظر گرفته شده است.

طبقه‌بندی حداقل ارزش شرکت‌های بورسی و حجم مبنا

نحوه مشاهده حجم مبنا

برای مشاهده حجم مبنای نمادهای بورسی مختلف باید به سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به نشانی tsetmc.com مراجعه کنید. تصاویر زیر نحوه مشاهده حجم مبنای نماد «وتجارت» را نشان می‌دهد.

راهنمای مشاهده حجم مبنای نماد «وتجارت» در سامانه tsetmc.com

کاربرد اصلی حجم مبنا در محاسبه قیمت پایانی سهام شرکت‌های فعال بورسی است. اما قیمت پایانی دقیقاً به چه معناست؟

قیمت پایانی سهام

به بیان ساده، قیمت میانگین قیمتی است که براساس میانگین وزنی معاملات روزانه هر نماد به دست می‌آید. اما وجه تمایز قیمت پایانی نمادهای بورسی از سهام معامله شده در بازار فرابورس در میزان حجم مبنایی است که در هر بازار تعیین می‌شود.

از این رو قیمت پایانی نمادهای فرابورسی با میانگین موزون مجموع معاملات انجام شده در طول روز برابر است. این در حالی است که در بازار بورس برای به دست آوردن قیمت پایانی باید عدد حاصل از میانگین وزنی را متناسب با حجم مبنای تعیین شده برای هر نماد تعدیل کرد.

شایان ذکر است که حجم مبنای شرکت‌های بورسی از تاریخ 12 اسفند 1398 تغییر کرده و در بازار فرابورس نیز از حجم مبنا برای محاسبه قیمت پایانی استفاده می‌شود و این عدد دیگر برای تمام نمادها «یک» نیست.

حجم مبنا در بورس چیست؟

در وب سایت شرکت بورس اوراق بهادار تهران در تعریف حجم مبنا چنین آمده است:

«آن تعداد از یک نوع اوراق بهادار که باید در هر روز مورد معامله قرار بگیرد تا حداکثر درصد نوسان مجاز محاسبه حجم معامله آن روز در تعیین قیمت روز بعد نماد لحاظ شود.»

با وجود حجم مبنا، معامله‌گران مطمئن خواهند بود که نوسان‌های قیمت یک نماد در نتیجه معاملات واقعی ایجاد شده و حداقل تعداد مشخصی از سهام شرکت توسط معامله‌گران بازار خرید و فروش شده است. حجم معاملات مانع از رسیدن سهم به قیمت‌های کاذب می‌شود.

نحوه محاسبه حجم مبنا

نحوه اعمال حجم مبنا در قیمت پایانی سهام را با یک مثال عینی توضیح می‌دهیم.

فرض کنید حجم مبنای تعیین شده برای یک نماد بورسی 2 میلیون سهم است. همچنین، فرض کنید قیمت پایانی این سهم در روز گذشته 120 تومان بوده و تعداد یک میلیون از این سهم (معادل 50 درصد حجم مبنا) در طول روز داد و ستد شده است.

در چنین شرایطی برای محاسبه قیمت پایانی روز جاری ابتدا باید میانگین وزنی معاملات آن روز را محاسبه کنیم. در مرحله بعد اختلاف میانگین به دست آمده با قیمت پایانی نماد در روز گذشته را در محاسبه حجم معامله نسبت تعداد سهام معامله شده به حجم مبنا ضرب کرده و آن را به قیمت پایانی روز گذشته اضافه می‌کنیم تا قیمت پایانی روز جاری را به دست آوریم.

اگر میانگین وزنی معاملات روز جاری را 130 در نظر بگیریم، آن وقت قیمت پایانی روز جاری 125 تومان خواهد بود. نحوه به دست آوردن قیمت پایانی تحت تاثیر حجم مبنا را به صورت خلاصه در زیر مشاهده می‌کنید:

• میانگین وزنی معاملات امروز: 130
• قیمت پایانی روز گذشته: 120 تومان
• حجم مبنا: 2 میلیون سهم
• حجم معاملات روز جاری: 1 میلیون سهم
• اختلاف میانگین وزنی معاملات روز جاری با قیمت پایانی روز گذشته: 10 = 120-130
• تعدیل با حجم مبنا: 5 = 0.5×10
• قیمت پایانی روز امروز: 125 = 5+120

مزایا و معایب حجم مبنا چیست؟

از جمله ویژگی‌های مثبت حجم مبنا می‌توان به پیشگیری از به وجود آمدن نوسان‌های شدید و رسیدن سهم به قیمت‌های کاذب اشاره کرد. از سوی دیگر، حجم مبنا موجب شکل‌گیری صف‌های معاملاتی خرید و فروش می‌شود که در نتیجه آن بخش بزرگی از سرمایه موجود در بازار (نقدینگی) که می‌توانست وارد سهام دیگر شود بلوکه و قفل می‌شود.

وجود حجم مبنا به ویژه در سهامی که حجم مبنای بالایی دارند مانع نوسان زیاد قیمت می‌شود، از این رو معامله‌گران نوسان‌گیر برای فعالیت خود به نمادهای با حجم مبنای کم روی می‌آورند.

در نهایت باید گفت که حجم مبنا تنها مختص بازار بورس ایران است و در بورس‌های کشورهای دیگر چنین عاملی وجود ندارد.

سوالات متداول

حجم مبنا یکی از قوانینی است که سازمان بورس برای کنترل نوسان‌های شدید قیمت سهام وضع کرده است. حجم مبنای یک نماد تعداد سهمی است که باید در طول یک جلسه معاملاتی خرید و فروش شود.

براساس مصوبه سازمان بورس، حجم مبنای کلیه شرکت‌های بورسی چهار در ده هزارم‌ (0.0004) تعداد سهام شرکت است.

حداقل ارزش مبنا برای تمام شرکت‌های بورسی 50 میلیارد ریال و حداکثر آن برای شرکت‌های با سرمایه 20 هزار میلیارد ریال و بیشتر، 120 میلیارد ریال است. این رقم برای شرکت‌های با سرمایه کمتر از 20 هزار میلیارد ریال، 100 میلیارد ریال در نظر گرفته شده است که تعداد آن بر اساس قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از اولین روز معاملاتی هفته بعد اعمال می‌شود.

سخن پایانی

حجم مبنا در بورس یکی از عوامل کنترل کننده دامنه نوسان قیمت است که به زبان ساده به معنای تعداد مشخصی از سهام یک شرکت است که باید در طول روز مورد معامله قرار بگیرد تا حداکثر درصد نوسان قانونی در قیمت آن سهم اعمال شود.

مفهوم حجم مبنا در کنار مزایایی که دارد می‌تواند موجب قفل شدن معاملات سهام و شکل‌گیری صف‌های خرید و فروش و در نتیجه بلوکه شدن سرمایه فعالان بازار شود.

در این مقاله سعی کردیم تا پاسخ جامعی به سوال «حجم مبنا چیست» ارائه کنیم. حجم مبنای تمام نمادهای بورسی را می‌توان در سامانه شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به نشانی tsetmc.com مشاهده کرد.

قصد شروع سرمایه‌گذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:

برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:

حجم معاملات چیست و چگونه می‌توانیم از آن استفاده کنیم؟

حجم معاملات (Trade Volume) مجموع تعداد قراردادها یا سهام‌های معامله شده در یک نماد معاملاتی است. حجم معاملاتی را می‌توان در هر نوع نماد و بازارهایی مثل بورس سهام، اوراق قرضه، قراردادهای آپشن، قراردادهای آتی و انواع کالاها به کار برد.

اصول پایه حجم معاملات

حجم معاملات در یک برهه زمانی خاص، مجموع تعداد سهام‌ها یا قراردادهای مبادله شده در یک نماد معاملاتی خاص را اندازه می‌گیرد، که شامل مجموع مقدار سهام‌های مبادله شده بین خریدار و فروشنده می‌شود.

زمانی که مبادلات به صورت فعالانه‌تر انجام می‌شوند، حجم معاملات بالاست و وقتی که مبادلات کمتری بین خریدار و فروشنده انجام می‌شود، حجم معاملاتی نیز پایین است.

هر صرافی در بازار، حجم معاملاتی خاص خود را دنبال می‌کند و اطلاعات مختص به خود را منتشر می‌کند. اطلاعات مربوط به حجم معاملاتی در هر روز، معمولا هر یک ساعت یک بار، تخمین زده می‌شوند و در انتهای هر روز نیز یک شکل کلی و یک اطلاعات منسجم از حجم معاملات آن روز منتشر می‌شود.

سرمایه گذاران همچنین می‌توانند مقدار تغییرات قیمت قرارداد را به عنوان جانشینی برای حجم معاملات دنبال کنند. در این روش، تغییرات قیمت خیلی سریع‌تر از حجم معاملات اتفاق می‌افتد.

این ابزار به سرمایه گذاران درباره میزان فعالیت و نقدینگی بازار می‌گوید. حجم معاملات بالا، نشان دهنده نقدینگی بالای یک نماد معاملاتی است؛ یعنی رابطه بهتر و فعال‌تری بین خریداران و فروشندگان وجود دارد.

وقتی که سرمایه گذاران درباره روند حرکتی در بازار سهام تردید دارند، حجم معاملات در قراردادهای آتی افزایش می‌یابد. این اغلب باعث می‌شود که قراردادهای آتی و آپشن آن سهام نیز فعال‌تر شوند.

در کل، در روزهای باز شدن بازارهای جهانی مثل فارکس (دوشنبه‌ها)، و روزهای بسته شدن بازار (جمعه‌ها) حجم معامله بالاتر است و در روزهای قبل از تعطیلات، معمولا پایین می‌آید.

امروزه، تریدرهای روزانه و شاخص‌های پول در بازار آمریکا، تبدیل به یکی از بزرگ‌ترین استفاده کنندگان حجم معاملات شده‌اند.

طبق گفته‌های موسسه مالی و بانکداری JPMorgan‌ در سال ۲۰۱۷، سرمایه گذاران راکدی مثل ETFها (صندوق‌های قابل معامله) و حساب‌های سرمایه گذاری کمّی که معاملات الگوریتمی با سرعت بالا انجام می‌دهند، مسئول ۶۰ درصد از کل حجم معاملاتی بودند؛ در حالی که تریدرهای محتاط فاندامنتالی (تریدرهایی که فاکتورهای فاندامنتالی را قبل از سرمایه گذاری بر روی یک سهام ارزیابی می‌کنند)، تنها مسئول ۱۰ درصد از آن بودند.

تریدرها و حجم معاملات

تریدرهای از عوامل مختلفی در تحلیل تکنیکال استفاده می‌کنند. حجم معاملاتی یکی از آسان‌ترین فاکتورها برای ارزیابی بازار توسط تریدرهاست.

این ابزار، در طول بالا رفتن سریع قیمت یا پایین آمدن سریع آن، برای تریدرها اهمیت زیادی دارد، چون می‌توانند با استفاده از آن، معاملات خود را تشخیص و سازماندهی کنند.

همچنین حجم معاملات بالا که معمولا با تغییر روند قیمت همراه است، می‌تواند ارزش سهام مورد نظر تریدرها را تقویت کند.

سطوح مختلف حجم معاملات، می‌تواند به تریدرها محاسبه حجم معامله کمک کند تا تصمیم گیری بهتری برای زمان ورود به بازار داشته باشند؛ تریدرها میانگین حجم معامله در طول روز را، هم برای معاملات کوتاه مدت و هم بلندمدت دنبال می‌کنند، تا بتوانند برای ورود به بازار تصمیم درستی بگیرند. همچنین آنها می‌توانند اندیکاتورهای تکنیکال دیگر را نیز با حجم معاملاتی تلفیق محاسبه حجم معامله کنند.

نمونه‌ای ساده از حجم معاملات

فرض کنید که بازار شامل دو تریدر است؛ تریدر اول ۵۰۰ سهم از سهام اپل را می‌خرد و ۲۵۰ سهم از سهام آمازون را می‌فروشد. تریدر دوم نیز ۵۰۰ سهم از سهام تسلا را می‌خرد و ۲۵۰ تا از این سهم را به تریدر اول می‌فروشد.

کل حجم معاملات در بازار ۱۰۰۰ است (۵۰۰ سهم اپل + ۲۵۰ سهم آمازون + ۲۵۰ سهم تسلا).

استفاده از حجم معاملات برای بهبود معاملات

حجم معاملات یک مقیاس است که نشان می‌دهد در یک دوره زمانی خاص، چه مقدار از یک دارایی معامله شده است. در بورس سهام، حجم معاملات به صورت تعداد سهم‌های خرید و فروش شده نمایش داده می‌شود و در قراردادهای آتی و آپشن نیز این حجم بر مبنای تعداد قرارداد دست به دست شده نشان داده می‌شود. خود حجم معاملات و دیگر اندیکاتورهایی که از دیتاهای حجم معاملاتی بهره می‌گیرند، معمولا در نمودارهای آنلاین استفاده می‌شوند.

هر از گاهی، نگاه کردن به الگوهای حجم معاملات، می‌تواند قدرت یک سهام یا ارز دیجیتال خاص را نشان دهد. در حقیقت، حجم معاملات نقش مهمی در تحلیل تکنیکال بازی می‌کند.

نکات مهم

• حجم معاملات می‌تواند یک مقیاس خوب برای تشخیص قدرت بازار باشد. معمولا بازارهایی که دارای حجم معاملات بالایی هستند، روند قدرتمندتر و سالم‌تری دارند.
• زمانی که در حجم معاملات بالا، بازار ریزش می‌کند، قدرت بازار در روند نزولی بیشتر می‌شود.
• زمانی که قیمت در روند نزولی بالای بالاتر (Higher High) جدیدی را ثبت می‌کند، باید خیلی مراقب باشید! چون ممکن است روند صعودی شکل بگیرد.
• اندیکاتورهای حجم موجود (OBV) و کلینگر (Klinger)، ابزارهایی هستند که بر مبنای حجم بازار کار می‌کنند.

اصول اولیه استفاده از حجم معاملات

وقتی که حجم معاملاتی را بررسی می‌کنید، معمولا اطلاعات از قبیل قدرت یا ضعف یک روند را به دست می‌آورید. به عنوان یک تریدر، ما تمایل بیشتری به همراهی با حرکات قوی‌تر داریم و در روندهای ضعیف نیز، ما به دنبال معکوس شدن روند می‌گردیم.

البته این دستورالعمل‌ها همیشه و برای تمام مسائل پاسخگو نیست؛ اما برای تصمیم‌گیری برای ورود به بازار، مناسب است.

۱. تایید روند

یک بازار رو به رشد (نزولی یا صعودی)، باید حجم معاملاتی بالایی داشته باشد. گاوها به افزایش حجم خریداران برای هل محاسبه حجم معامله دادن قیمت به سمت بالا نیاز دارند؛ کاهش حجم معاملات در روند صعودی، می‌تواند نشانه کاهش جذابیت نماد مورد نظر و در نتیجه، معکوس شدن قیمت باشد.

این یک حقیقت واضح است که ریزش یا جهش قیمت با حجم معاملاتی کم، یک سیگنال خرید یا فروش ضعیف است. ریزش یا جهش قیمت با حجم بالا، سیگنال قوی‌تری ارائه می‌دهد که نشانه تغییر چیزی در آن نماد خاص است.

۲. اشباع حرکت و حجم معاملات

در یک بازار صعودی یا نزولی، ما می‌توانیم اشباع قیمت را ببینیم. اشباع‌ها، حرکات واضحی در قیمت هستند که با افزایش حجم معاملات ترکیب شده‌اند؛ آنها می‌توانند سیگنال‌هایی مبنی بر پتانسیل اتمام روند ارائه دهند.

تریدرهایی که بیشتر صبر کرده‌اند و از عدم دریافت سودهای بیشتر ترس دارند، خریداران را خسته می‌کنند؛ در نتیجه، بازار معکوس می‌شود.

زمانی که بازار نزولی است، نزول بیشتر قیمت تریدرها را تحت فشار قرار می‌دهد و این، بر روی نوسانات تاثیر می‌گذارد و حجم معاملات را افزایش می‌دهد. این نیز می‌تواند سیگنالی مبنی بر اتمام روند نزولی باشد.

۳. نشانه‌های صعودی

حجم معاملات می‎تواند در تشخیص نشانه‌های صعودی بازار مفید باشد. برای مثال،‌ فرض کنید که بر روی یک خط مقاومت که قیمت را پس می‌زند، حجم معاملات افزایش می‌یابد؛ در این حالت، قیمت نیز پس از یک اصلاح کوچک، افزایش پیدا می‌کند.

در یک روند نزولی، باید پایین پایین‌تر (Lower Low) ساخته شود؛ زمانی که این حرکت تمام شد، حجم معاملات کاهش می‌یابد، که این یک نشانه صعودی تلقی می‌شود.

۴. معکوس شدن قیمت

پس از یک حرکت بزرگ قیمتی (بالا یا پایین)، اگر قیمت شروع به بی‌روند یا رنج شدن (Range) با حجم معاملاتی بالا کرد، می‌تواند نشانه‌ای از معکوس شدن قیمت باشد.

۵. بریک اوت‌ها و فیک اوت‌ها

در بریک اوت اولیه از بازار بی روند و یا هر الگوی قیمتی دیگر، افزایش در حجم معاملاتی می‌تواند قدرت روند را بیشتر کند. کم بودن مقدار حجم معاملات، پس زدن قیمت در بریک اوت را نشان می‌دهد، که به آن فیک اوت می‌گویند.

۶. تاریخ حجم معاملات

حجم معاملات باید مربوط به تاریخ اخیر باشد؛ مقایسه حجم معاملات امروز با ۵۰ سال قبل، اطلاعات اشتباهی به ما می‌دهد. هرچه تاریخ حجم معاملات جدیدتر باشد، امکان اتفاق مشابه بیشتر است.

حجم معاملات اغلب به عنوان یک اندیکاتور نقدینگی تلقی می‌شود. بازارهایی مثل بورس سهام که دارای نقدینگی بالایی هستند،‌ به عنوان یک استراتژی ترید کوتاه مدت در نظر گرفته می‌شوند؛ چون در قیمت‌های مختلف، خریداران و فروشندگان زیادی وجود دارند.

۳ اندیکاتور پرکاربرد برای حجم معاملات

اندیکاتورهای حجم معاملات، فرمول‌های ریاضی هستند که به صورت مشترک در بیشتر پلتفرم‌های نموداری وجود دارند.

فرمول کارکرد هر اندیکاتور مقداری با اندیکاتورهای دیگر فرق دارد. تریدرها می‌توانند اندیکاتوری را انتخاب کنند که بهترین عملکرد را برایشان دارد.

استفاده از این اندیکاتورها الزامی نیست؛ اما آنها می‌توانند در تصمیم گیری درست شما را راهنمایی کنند. اندیکاتورهای زیادی برای حجم محاسبه حجم معامله معاملاتی وجود دارند، اما ما ۳ اندیکاتور با عملکرد خوب را در اینجا بررسی می‌کنیم:

۱. اندیکاتور حجم موجود (OBV)

OBV یک اندیکاتور ساده اما مفید است. در این اندیکاتور، حجم معاملات زمانی افزایش می‌یابد که بازار به انتهای روند صعودی رسیده است. همچنین، حجم معاملات زمانی کاهش می‌یابد که قیمت به محاسبه حجم معامله انتهای روند نزولی رسیده است.

OBV یک مجموعه از انباشت قیمت یا اشباع را نشان می‌دهد. همچنین می‌تواند واگرایی را نیز نشان دهد؛ مثل زمانی که قیمت بالا برود، اما حجم با نسبت آرامی شروع به رشد کند و یا حجم معاملات کم شود.

۲. اندیکاتور جریان پول چایکین (CMF)

افزایش قیمت باید با افزایش حجم همراه باشد. اندیکاتور CMF بر روی انبساط قیمت در زمانی که قیمت بالاتر از میانگین قیمتی کل روز قرار می‌گیرد، تمرکز دارد، سپس یک ارزش مطابق با قدرت این روند ارائه می‌کند.

اگر حجم معاملاتی در آن افزایش پیدا کند، قیمت نیز افزایش پیدا می‌کند و اگر حجم پایین باشد، قیمت نیز منفی خواهد بود.

CMF‌ می‌تواند به عنوان یک اندیکاتور کوتاه مدت استفاده شود، به این دلیل که نوسان می‌کند؛ اما بیشتر برای نشان دادن واگرایی کاربرد دارد.

۳. اسیلاتور کلینگر (Klinger Oscillator)

نوسان در پایین و بالای خط صفر، می‌تواند سیگنال‌هایی برای خرید و فروش ارائه کند.

اسیلاتور کلینگر انباشتگی قیمت را برای حجم خرید، و پراکندگی قیمت را برای حجم فروش در یک دوره زمانی خاص ارائه می‌دهد.

سخن آخر

حجم معاملاتی یک ابزار کاربردی برای تشخیص روند است. همانطور که می‌بینید، روش‌های زیادی برای استفاده از آن وجود دارد. اصلی‌ترین راه استفاده از آن، تشخیص قدرت یا ضعف بازار و بررسی تاییدیه روند یا معکوس شدن روند است.

اندیکاتورهای مبتنی بر حجم معاملات، برای تصمیم گیری درست برای ورود به بازار به تریدرها کمک می‌کنند.

البته حجم معاملاتی ابزار خیلی دقیقی برای ورود و خروج نیست و باید برای تشخیص این نقاط از رفتار قیمت (Price Action) نیز کمک گرفت.