قرارداد آتی سکه

معاملات آتی سکه متوقف شد

هادی مومنی- بورس کالا در حالی که در ۱۴ روز اخیر با در پیش گرفتن یک سیاست اشتباه، بیش از۴بار وجه تضمین معاملات سکه آتی را افزایش داد در نهایت روز گذشته در حالی که قراردادهای آتی سکه تحویل دی‌ماه ۹۷ از ۵ میلیون تومان هم عبور کرد و در بازار آزاد نیز قیمت خرید سکه از ۴ میلیون تومان هم گذر کرد تصمیم به توقف معاملات همه «موقعیت‌های تعهدی باز» معامله‌گران آتی سکه گرفت. در این ارتباط روز گذشته بورس کالا با صدور اطلاعیه‌ای رسمی از بسته شدن «موقعیت‌های باز» بازار قراردادهای آتی سکه طلای بهار آزادی طرح امام (ره) خبر داد. مدیریت توسعه بازار مشتقه بورس کالا در این اطلاعیه به فعالان معاملات قراردادهای مشتقه اعلام کرد: در راستای حمایت از سرمایه‌گذاران و بر اساس معیارهای بخش الف «ماده الحاقی دستورالعمل اجرایی معاملات قراردادهای آتی در بورس کالا در خصوص شرایط اضطراری» و با استناد به بند ۱۰ بخش «ب» ماده الحاقی فوق و با تایید سازمان بورس اوراق و بهادار، تمامی کارگزاران ملزم قرارداد آتی سکه به بستن کلیه موقعیت‌های تعهدی باز مشتریان خود بر اساس آخرین قیمت تسویه در تمامی نمادهای معاملاتی قراردادهای آتی سکه طلای بهار آزادی طرح امام (ره) هستند. در ادامه این اطلاعیه آمده است که تمامی کارگزاران در اجرای تصمیم فوق از ساعت ۱۱ تا ۱۲ روز گذشته «۱۱ شهریور ماه ۹۷» اقدامات لازم برای بستن همه «موقعیت‌های تعهدی باز» مشتریان خود بر اساس آخرین قیمت تسویه هر یک از نمادها را انجام دهند.
شروط بازگشایی معاملات آتی سکه
افزون بر این مدیر توسعه بازار مشتقه بورس کالا گفت: آغاز دوباره معاملات آتی سکه با هدف افزایش عمق بازار و حضور نهادهای مالی با توسعه دارایی‌های پایه مثل طلای آب شده و برخی محصولات صنعتی صادرات‌محور صورت می‌گیرد. پیرو صدور اطلاعیه بورس کالا مبنی بر اجرای بند ۱۰ اقدامات اجرایی ماده الحاقی دستورالعمل قراردادهای آتی در خصوص نمادهای معاملاتی قرارداد آتی سکه طلا مدیر توسعه بازار مشتقه بورس کالا از تغییر اولویت‌های بورس کالا در بازار مشتقه خبر داد. در این ارتباط علیرضا ناصرپور در این خصوص گفت: این تصمیم با توجه به شرایط بازار نقدی سکه طلا و نوسانات غیر عادی قیمت‌های نقدی و در حمایت از منافع سرمایه‌گذاران بازار مشتقه اتخاذ شده است. وی افزود: تغییر اولویت‌های بورس کالا در حوزه بازار مشتقه به سمت محصولات کشاورزی پس از موفقیت بازار آتی زعفران صورت گرفته و با توجه به اینکه تاکنون بیش از ۲/۲ میلیون قرارداد در بازار آتی زعفران مورد معامله قرار گرفته سیاست موفق بورس کالا در تغییر مسیر قراردادهای آتی به سمت محصولات کشاورزی باعث اتخاذ این تصمیم شده است. مدیر توسعه بازار مشتقه بورس کالا همچنین با اشاره به مطالبه فعالان بازار در این خصوص گفت: این اقدام پاسخ مناسبی به فعالان بازار است و برنامه‌های بعدی بورس برای گسترش قرارداد آتی روی محصولاتی است که عمده تولید آنها صادراتی است و کشف قیمت مناسب آنها در بورس به ارتقای شفافیت بازار صادراتی می‌انجامد. وی ادامه داد: این اقدام علاوه بر کمک به برندسازی محصولات مذکور هزینه‌های مبادله این محصولات را برای مشتریان خارجی کاهش می‌دهد. ناصرپور در پایان تاکید کرد: شروع مجدد معاملات آتی سکه طلا با رویکرد افزایش عمق بازار و حضور نهادهای مالی و بازار‌گردان‌ها همزمان با گسترش دارایی‌های پایه جدید مانند طلای آب شده و برخی محصوولات صنعتی صادرات‌محور انجام می‌شود که در زمان مقتضی به اطلاع بازار رسانده خواهد شد.
مقصر اصلی رشد قیمت‌ها
در همین حال، رییس کمیسیون تخصصی طلا و جواهر با اعلام اینکه بسته شدن معاملات آتی سکه دلیل گرانی آن در روز گذشته است، گفت: حباب سکه به یک میلیون و ۸۰ هزار تومان رسید. محمد کشتی‌آرای در گفت‌وگو با ایبِنا، درباره دلیل افزایش قیمت سکه طی روزهای اخیر، اظهارداشت: قیمت‌ها براساس یک معادله اقتصادی افزایش می‌یابد و قیمت سکه از روز شنبه در شرایطی که قیمت جهانی طلا ثابت بود، تا این لحظه حدود ۲۵۰ هزار تومان رشد قیمت داشته است. وی افزود: افزایش قیمت روز گذشته در شرایطی که قیمت جهانی طلا ثابت بود، اما به دلیل رشد قیمت ارز روند رو به رشدی را طی کرد. اما روز گذشته در حالی که قیمت ارز نوسان چندانی نداشت، قیمت سکه با افزایش شدیدی مواجه شد. رییس کمیسیون تخصصی طلا و جواهر درباره دلیل اصلی افزایش قیمت سکه در روز گذشته، اظهار داشت: یکی از علت‌های اصلی افزایش قیمت سکه در روز گذشته‌، بسته شدن معاملات آتی در بورس کالا است که این موضوع بر قیمت سکه تاثیر افزایشی داشته است. کشتی آرای با اعلام اینکه در این لحظه قیمت سکه تمام، چهار میلیون و ۳۱۲ هزار تومان است، گفت: در بازار سنتی تقاضا برای خرید وجود ندارد و فقط تقاضا برای خرید سکه تمام که بخش زیادی از آن به دلیل سرمایه‌گذاری است، وجود دارد و می‌توان گفت مجدد موج جدیدی از نقدینگی به سمت خرید طلا و سکه سرازیر شد. به گفته وی در حال حاضر قیمت سکه یک میلیون ۸۰ هزار تومان حباب دارد.

بورس کالا با جدیت راه اندازی مجدد قرارداد آتی سکه را پیگیری کند

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، محمدعلی دهقان دهنوی در مراسم آیین افتتاح معاملات آتی واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری طلا و معاملات سیمان در بورس کالا اظهار داشت: مدیران هلدینگ‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و تامین سرمایه‌ها ژنرال‌های نبرد توسعه بازار سرمایه هستند، نقش آنها فقط مدیریت هلدینگ یا شرکت خود نیست بلکه انتظار ما این است تا گام‌هایی برای توسعه بازار سرمایه برداشته شود و تلاش‌های زیادی صورت گیرد.

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه قیمت‌گذاری دستوری برای اقتصاد کشور سم است و برای جامعه مضر خواهد بود، گفت: قیمت‌گذاری دستوری چیزی جز توسعه رانت و تولید فساد در کشور ندارد.

خاطرنشان کرد: برخی گمان می‌کنند که می‌توان با قیمت‌گذاری دستوری زمینه ایجاد رفاه را در کشور و برای مردم فراهم کرد در حالی که این موضوع اشتباه است و تجربه نشان داده که تاکنون این اتفاق رخ نداده است.

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار تاکید کرد: با توجه به مسیری که اکنون برای معاملات طی می‌شود، تلاش ما این است تا کل معاملات سیمان وارد بورس کالا شود اما این اقدام جزو هدف اصلی ما در بورس نیست چراکه سایر کالاهای مهم کشور و مسکن نیز به زودی در بورس کالای ایران عرضه خواهد شد.

وی با بیان اینکه هدف ما راه‌اندازی کنسرسیوم صادراتی سیمان است، اظهار داشت: یکی از مسایلی که در بازار سیمان وجود دارد رقابت نامطلوب صنعت سیمان برای صادرات در بازارهای صادراتی است، اگر بتوان فعالیت صادرات صنعت سیمان در قالب کنسرسیوم سیمان با هماهنگی صنعت سیمان راه‌اندازی کنیم ارزش افزوده‌ای که از محل صادرات سیمان به دست می‌آید، منابع ارزشمندی را برای صنعت سیمان ایجاد می کند.

دهقان دهنوی اظهار داشت: تجربه‌های موفقی در این زمینه در دنیا وجود دارد که امیدواریم با استفاده از آنها بتوانیم به موفقیت‌های خوبی دست پیدا کنیم.

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: رفع قیمت‌گذاری دستوری یکی از اهداف ما است، با ورود سیمان به بورس کالا و خارج شدن از قیمت‌گذاری دستوری منافع سهامداران که در پیشگاه رانت و فساد قربانی می‌شد به پایان خواهد رسید.

وی در ادامه از اقایان شریعتمداری و رزم حسینی در وزارت تعاون و وزارت صمت تقدیر می کنم چراکه زمینه رهایی از قیمت گذاری دستوری در بازار کالاها را فراهم کردند.

رییس سازمان بورس در ادامه به راه اندازی معاملات آتی واحدهای صندوق طلا اشاره کرد و گفت: ابزار مشتقه قرارداد آتی روی صندوق های طلا نیز امروز راه اندازی می شود و گامی رو به جلو در بازار سرمایه محسوب می شود.

وی افزود: صندوق های سرمایه گذاری طلا زمینه سرمایه گذاری امن، راحت و شفاف در زمینه طلا را برای مردم فراهم می کنند که در حوزه بازار ارز، مسکن و طلا حداقل دو بازار لازم است معاملاتشان به صورت نظام مند در بورس کالا انجام شود و در طلا این اتفاق افتاده و مسکن نیز در راه این بورس است.

دهقان دهنوی اظهار داشت: از مدیرعامل بورس کالای ایران می خواهم که در حوزه بازار مشتقه بار دیگر در قرارداد آتی سکه طلا ورود کند تا ابزارهای کاملی را در اختیار فعالان حوزه طلا قرار دهیم تا ریسک های خود را مدیریت کنند.

قرارداد آتی سکه

قرارداد آتی چیست؟

قراردادهای آتی یکی از انواع ابزارهای مشتقه هستند. ابزارهای مشتقه به ابزارهایی گفته می شود که قیمت و ارزش آنها ازکالا و یا دارایی های دیگر مشتق می شوند. قراردادی که براساس آن طرفین متعهد به تحویل کالا و پرداخت وجه آن در تاریخی مشخص در آینده اند و برای تضمین انجام تعهدات خود هر کدام از دو طرف خریدار و فروشنده مبلغی را نزد بورس کالا (امین) قرار می دهند. در این قرارداد کالایی را در زمان فعلی، با قیمت مشخص خریداری ‌کنیم اما تحویل و پرداخت وجه آن در آینده صورت گیرد، قرارداد آتی می‌‌‌گویند .

قراردادهای آتی، ابزاری هستند که قیمت و ارزش آن‌ها از یک نوع دارایی که در اصلاح به آن “دارایی پایه” می‌گویند، گرفته می شود.

تا مدتی قبل تنها دارایی که در بورس کالای ایران قرارداد آتی داشت، سکه بود این در حالی است که قرارداد آتی بر روی سایر دارایی ها از جمله سویا، کاتد مس،شمش طلا و . نیز قابل معامله می باشد.اما در حال حاضر قرارداد آتی زغفران نیز وارد بازار آتی شده است.

اندازه قرارداد آتی

تمامی ویژگی های مورد نظر یک قرارداد آتی در قالب مستندی به نام مشخصات قرارداد آتی توسط بورس کالا به اطلاع عموم می‌رسد.یکی از ویژگی‌های اصلی یک قرارداد آتی، اندازه هر قرارداد است .

اندازه قرارداد آتی توسط بورس تعیین می‌شود و سرمایه‌گذاران صرفاً می‌توانند مضرب‌های صحیحی از این مقدار را مورد معامله قرار دهند. در حال حاضر، اندازه قراردادهای آتی سکه طلا در بورس کالا، ۱۰ عدد سکه طلای تمام بهار آزادی طرح امام خمینی( ضرب سال ۱۳۸۶) است . در واقع سهامداران با خرید و فروش هر قرارداد آتی سکه 10 سکه طلای تمام را خریداری کرده و یا به فروش می رسانند.

با توجه به مطالب گفته شده در صورتی که سرمایه گذاری قصد داشته باشد که 100 سکه طلا را با استفاده از معاملات آتی سکه بخرد و یا به فروش برساند، لازم است که 10 قرارداد آتی سکه طلا را خریده یا به فروش برساند.

سررسید در بازارهای قراردادهای آتی

سررسید در بازار آتی ، آخرین روز معاملاتی است که در مشخصات قرارداد آتی به منظور تعیین تکلیف قرارداد (بسته شدن قرارداد یا تحویل آن) اعلام می‌شود . این تاریخ به صورت استاندارد بوده و توسط بورس تعیین می شود و فقط برای سررسیدهای معینی که تعیین می شود امکان انجام معاملات آتی وجود دارد.

باید به این نکته توجه نمود که طبق ضوابط بورس کالای ایران ، بازگشایی هر نماد معاملاتی باید حداقل ۳ روزکاری قبل از تاریخ نخستین روز معاملاتی آن از طریق سایت رسمی بورس کالای ایران اطلاع ‌رسانی صورت پذیرد. زمان گشایش هر سررسید ۸ ماه زودتر از تاریخ سررسید آن است. به عنوان مثال قرارداد آتی تحویل اسفند ماه در تاریخ ۱۳۹7/۰۲/۲۱ بازگشایی شده و تاریخ سررسید آن ۱۳۹7/۱۲/۲۵ است .

هر قرارداد آتی با سررسید مشخص، با یک نماد مشخص در تابلو معاملات نمایش داده می شود. هر نماد معاملاتی متشکل از نام کالا، ماه و سال قرارداد است و تمامی نمادهای معاملاتی بایستی به تصویب هیئت پذیرش رسیده باشند .

نمادهای معاملاتی قراردادهای آتی سکه طلا براساس سال و ماه قرارداد نامیده می‌شوند که بر این اساس هر نماد معاملاتی به صورت GCMMYY است و در آن قرارداد آتی سکه GC مخفف سکه طلا (Gold Coins) ، MM علامت اختصاری ماه قرارداد که به صورت حروف نمایش داده می‌شود و YY سال قرارداد است .

به عنوان مثال نماد معاملاتی GCDY97 نشان دهنده قرارداد آتی سکه طلا تحویل دی ماه 97 است. براین اساس شما هر سررسید را با نام اختصاری آن می‌شناسید، درست مانند سهام که هر سهم با نماد خاص خود شناخته می شود. به طور معمول در نماد هر سهم حرف اول نشان دهنده صنعتی است که شرکت مورد نظر در آن فعالیت دارد قرارداد آتی سکه و مابقی خلاصه‌ای از نام شرکت است.

کارمزد معاملات آتی سکه

در حال حاضر کارمزد اتخاذ هر قرارداد تعهدی خرید یا فروش در معاملات آتی شامل موارد زیر است :

• کارمزد کارگزار ۱۶۰۰ تومان
• کارمزد شرکت بورس کالا ۱۰۰۰ تومان
• حق نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار ۴۰۰ تومان
• جمع کارمزد هر قرارداد تعهدی خرید یا فروش ۳۰۰۰ تومان
• بنابراین، کارمزد هر خرید و فروش مجموعا برابر با ۶۰۰۰ تومان خواهد بود .

لازم به ذکر است که به ازای اتخاذ هر موقعیت تعهدی خرید یا فروش مبلغ ۳۰۰۰ هزار تومان بابت کارمزد محاسبه می گردد و اینکه این موقعیت ها طی یک سفارش در سامانه ثبت شده باشد یا چند سفارش، تفاوتی در میزان کارمزد ایجاد نمی کند

دو طرفه بودن بازار آتی به چه معناست؟

در بازار فیزیکی (نقدی) افراد وقتی سکه طلا را خریداری می‌کنند این انتظار را دارند که قیمت افزایش یابد تا آنها با فروش در قیمت بالاتر سود کسب کنند. یعنی معامله‌گران فقط زمانی می‌توانند از بازار سود کسب کنند که قیمت‌ها رشد کند. ولی زمانی که قیمت طلا در حال کاهش است عملا نمی‌توانند انتظار سود داشته باشند، فقط می‌توانند در صورت دارا بودن سکه با فروش آن از ضرر یا افزایش آن جلوگیری کنند. اما در قراردادهای آتی در صورتی که سرمایه گذار پیش بینی کند روند قیمت ها افزایشی است می تواند در قیمت پایین خرید کرده و در قیمتهای بالاتر بفروشد. همینطور در صورتی که روند قیمت ها را کاهشی پیش بینی کند، سرمایه گذار می تواند در قیمتهای بالاتر اقدام به فروش کالا کرده و پس از کاهش قیمتها اقدام به خرید همان تعداد کالا کند .

اهرم مالی در بازار آتی به چه معناست؟

از اهرم در مواقعی استفاده می‌شود که می‌خواهیم با وارد کردن نیرویی کوچک، نتیجه‌ای بسیار بزرگ‌تر بدست ‌آوریم. افراد با هوش مالی بالا همواره به دنبال یافتن فرصت‌های سرمایه‌گذاری با قابلیت اهرمی هستند، اهرم می‌ ‎ تواند با تغییر در زمان، نتیجه نهایی، مواد اولیه و یا سرمایه اولیه، به سرمایه‌گذاران فرصت ثروتمند شدن بدهد . استفاده اشتباه از وضعیت‌های اهرمی می‌تواند منجر به شکست‌های سنگین مالی شود، لذا افرادی با درجه ریسک‌پذیری بالاتر و هوش و ذکاوت بالا همواره به دنبال سرمایه گذاری‌های با اهرم بالاتر هستند .

در بازار آتی این امکان فراهم گشته تا با استفاده از اهرم سرمایه گذار خرید بیشتری انجام دهد. یعنی با در اختیار داشتن مبلغ یک سکه بهار آزادی می‌توانند بر قرارداد آتی سکه روی ۱۰ سکه سرمایه‌گذاری کنند و سود ۱۰ برابری و یا زیان ۱۰ برابری به حساب آن‌ها منظور گردد .

حذف معاملات آتی سکه، قیمت را به پس کوچه‌ها کشاند/ لزوم استفاده بانک مرکزی از قرارداد آتی

یک کارشناس بازار سرمایه گفت: با بررسی تحولات بازار سکه طی ماه‌های اخیر، این موضوع اثبات می شود که توقف معاملات آتی سکه از اواسط سال 97، پیامدهای خوبی برای این بازار و سرمایه‌گذاران به همراه نداشته است.

شایان کرمی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، افزود: هرچه تحولات بازار سکه طی ماه‌های اخیر بیشتر بررسی می‌شود، این موضوع اثبات می‌شود که توقف معاملات آتی سکه از اواسط سال 97، پیامدهای خوبی برای این بازار و سرمایه‌گذاران به همراه نداشته است.

برخی افراد در سال 97 مدعی بودند که به دلیل سیگنال دهی معاملات آتی به بازار نقدی، با حذف این معاملات، قیمت سکه پشتوانه اصلی خود برای رشد را از دست می‌دهد و دیگر بالا نخواهد رفت؛ اما برخلاف این ارزیابی، نرخ سکه از دو سال پیش تاکنون سیر صعودی داشته و حتی با عبور از رقم 8 میلیون و 500 هزار تومان، رکورد بی‌سابقه‌ای ثبت کرده است.

شایان کرمی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس، گفت: اینکه بگوییم دلیل رشد قیمت سکه معامله آتی یا گواهی سکه در بورس کالاست، ادعایی قرارداد آتی سکه غلط است.

وی یادآور شد، نرخ سکه به بالا و پایین رفتن قیمت جهانی طلا و دلار وابسته است، چرا دلاری که در بورس معامله نمی‌شود، چنین جهش قیمتی داشته است؟

فارس: دو سال از توقف معاملات آتی سکه گذشته، ارزیابی شما از تاثیر این رخداد بر روند بازار سکه چیست؟

کرمی: برای شروع این بحث باید به مرداد و شهریور سال 97 برگردیم که فشار برخی افراد برای توقف بازار آتی سکه زیاد و در پایان نیز این معاملات متوقف شد. ادعای این افراد این بود که قیمت‌های سکه در بورس به واسطه ابزار مشتقه بازار آتی باعث افزایش قیمت سکه شده است. وقتی که بازار آتی سکه تعطیل شد، قیمت سکه حدود 5 میلیون تومان بود، اما بعد از حدود دو سال از آن تعطیلی قیمت آن به قرارداد آتی سکه حدود هشت و نیم میلیون تومان رسیده است.

اگر بخواهیم دلیل این رشد را بررسی کنیم و واقعیت موضوع را نگاه کنیم باید بدانیم که دلیل اصلی رشد قیمت سکه، افزایش قیمت طلای جهانی بوده است، قیمت طلا در دو سال پیش در کانال 1200 دلار بود اما اکنون در کانال 1700 دلار معامله می‌شود.

از سوی دیگر؛ امسال نیز برخی مدعی بودند، چون گواهی سکه در بورس کالا معامله می شود باعث رشد قیمت سکه شده که این هم ادعای غلطی است.

قیمت سکه و طلا به نرخ دو متغیر وابسته است؛ طلای جهانی و دلار. طلای جهانی در دو سال گذشته رشد 500 دلاری داشته و در بالاترین حد قیمت خود است و نرخ دلار نیز رشد قابل توجهی را تجربه کرده است. اگر ادعای نقش معاملات بورسی در افزایش قیمت سکه درست است، با همین منطق می‌توان پرسید، چرا دلاری که در بورس معامله نمی‌شود چنین جهش قیمتی داشته است؟

ببینید؛ نکته اصلی تورم است؛ قیمت همه کالاها در حال افزایش است و سکه و طلا نیز از این واقعیت مستثنا نیستند، بنابراین، متهم کردن بازار آتی یا گواهی سکه به ایفای نقش در گرانی این کالا، از اساس اشتباه است و حتی می‌توان تاکید کرد کمبود ابزار و امکانات معامله سکه، در غیاب معاملات آتی، از جمله نکات تاثیرگذار در گرانی سکه بوده است. وقتی قیمت سکه در کوچه پس کوچه ها و بازارهای غیر شفاف تعیین شود، با چه منطقی بورس، مقصر معرفی می شود.

قیمت هر کالایی در بورس بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می شود و تجربه نشان داده توقف بورس آتی سکه نه تنها منجر به کاهش قیمت آن نشد بلکه شاهد افزایش 50 درصدی بودیم.

فارس: برخی منتقدان به گرانی قیمت گواهی سکه در بورس نسبت به نرخ سکه فیزیکی اشاره می کردند. آیا این ارزیابی درست است؟

کرمی: برای پاسخ به این سوال ، ابتدا باید مزیت های گواهی سکه بورسی در قیاس با خرید و فروش فیزیکی سکه را یادآور شد. یکی از مزیت های گواهی سکه، بحث نقد شوندگی آن است که این امکان را می‌دهد چندین بار خرید و فروش انجام شود، اما در مورد سکه فیزیکی، این تعدد معاملات به سختی رخ می‌دهد. بحث دیگر درباره نگهداری است. گواهی سکه این امکان را ایجاد می کند که سکه در خزانه نگهداری شود. نکته دیگر آنکه اگر خزانه های بانک ها ظرفیت خود را افزایش دهند منجر به این خواهد شد که سکه های فیزیکی بازار به بورس وارد شوند و عمق این بازار را افزایش دهند. مانند اتفاقی که در عرضه سهام افتاده و دولت اصرار به خرید و فروش آن دارد زیرا می خواهد نقدینگی به سمت بورس هدایت شود تا در نهایت، قیمت ها در بازار ، متعادل شوند.

مثالی بزنم؛ در بازار ملک و مسکن، هیچ معیاری برای قیمت گذاری نیست و گاهی معاملات رونق می‌گیرد و گاهی بازار خرید و فروش کساد است، اما در بورس ، هر روز، کالاهای بسیاری خرید و فروش می شوند و قیمت ها بر اساس عرضه و تقاضای واقعی مشخص می‌شوند. بنابراین ، هر چه گواهی سکه و خزانه افزایش پیدا کند، عمق و نقد شوندگی آن افزایش می یابد و قیمت سکه واقعی تر و شفاف تر می شود و بازارهای خارج از بورس، تعیین کننده قیمت نخواهند بود. از این منظر، نه فقط نباید این بازارها تعطیل شوند بلکه باید به سمت رونق آن رفت. نکته بعد اینکه سهولت انجام معاملات الکترونیک، اصالت سکه های بورسی و کنار رفتن ریسک حمل و نقل و سرقت از جمله مزایای معاملات گواهی سکه به نسبت معاملات نقدی است.

فارس: ریشه تصمیم تعطیلی بورس آتی سکه چیست؟

کرمی: یک سال قبل از توقف معاملات آتی سکه، بانک کارگشایی، حراج سکه و پیش فروش سکه را عملیاتی کرد که نتیجه آن حراج ذخایر طلای کشور بود. این درحالی است که اگر دولت و بانک مرکزی از ظرفیت بازار آتی سکه استفاده می کردند، می‌توانستند قیمت سکه را از طریق اوراق سکه کنترل کنند. دولت می‌توانست متناسب با تقاضای آن بازار سکه بفروشد نه آنکه با یک قیمت ثابت آن را عرضه کند، بازار به دست دلالان بیفتد و ذخایر طلای کشور نیز کاهش یابد.

نکته مهم ، این است که ذات قراردادهای آتی سکه برای پوشش ریسک است اما چون در کشور ما چشم انداز اقتصادی بر مبنای تورم است، طبیعی است که قیمت سررسیدهای آینده گواهی سکه کمی گرانتر از سکه فیزیکی باشد؛ اما این روند منجر به تعیین و افزایش قیمت نمی شود بلکه باعث می شود تا سکه هایی که در خانه های مردم وجود دارد به بورس بیاید و سکه از حالت راکد خارج شود و عرضه و تقاضای واقعی تعیین کننده قیمت می‌شود. اما تا وقتی که جای ابزارهایی مانند قرارداد آتی سکه و توسعه همه جانیه گواهی سکه خالی باشد، هر تقاضایی باعث افزایش قیمت می شود.

لازمه برگشت معاملات آتی سکه ، این است که به این تقاضاها پاسخ داده شود. بانک مرکزی نیز این مجال را پیدا می کند که با جلب سرمایه های سرگردان بازار را کنترل کند. مثلا وقتی مانند دو سال گذشته تقاضای خرید زیاد می شود از طریق بازار آتی سکه، طرف عرضه را تقویت کند و هرگاه عرضه زیاد شد می تواند در سررسیدهای آتی تعهد خرید بگیرد.

فارس: راهکار جلب اعتماد مردم برای حضور قرارداد آتی سکه فعال در بازار سکه بورسی چیست ؟

کرمی: اگر مسئولان به مردم اطمینان بدهند که به بازار آتی سکه به عنوان یک ابزار مالی با استانداردهای دنیا اعتماد دارد و معاملاتی مانا و پایدار است، قطعا مردم و سرمایه گذاران ترجیح خواهند داد به جای قبول ریسک های فراوان خرید و فروش سکه فیزیکی، سکه را آنلاین و به صورت اوراق خرید و نگه داری کنند. سرمایه ها هوشمند هستند و اگر سرمایه گذار ببینند، سکه در سررسید آتی بالاتر از قیمت نقدی است و امکان پوشش ریسک وجود دارد ،حتما سکه خود را وارد چرخه بورس می‌کند و عمق بازار بیشتر می شود و همانند بازار فعلی سکه با یک تقاضای کوچک ناگهان قیمت سکه چند برابر نمی شود بلکه مبنای واقعی قیمت سکه را عرضه و تقاضا تعیین می‌کند.

فارس: پیشنهاد تان برای راه اندازی دوباره بازار آتی سکه چیست؟

کرمی: چندی پیش اعلام شد که آقای همتی گفته اند باید کارگروهی برای راه اندازی مجدد بازار آتی تشکیل شود. من این نگاه را نکته مثبتی می‌دانم که بانک مرکزی نیز در جریان ریز اتفاقات قرار دارد. نظارت بانک مرکزی قدم مثبتی در این زمینه است، چون در گذشته بانک مرکزی فعالیتی در بازار آتی سکه نداشت در صورتی که یکی از رکن های عرضه کننده سکه است، ذخایر زیادی دارد و می تواند در کنترل بازار براساس عرضه و تقاضا تعیین کننده باشد. اگر بانک مرکزی در حوزه سکه با بورس کالا هماهنگ شود، اتفاقات خوبی خواهد افتاد. مثلا اگر زمان سررسیدها خیلی دور نباشد تقاضای سفته بازی نیز کاهش خواهد یافت و اهرم های معاملاتی مناسبی اعمال شود.

البته باید اصلاحاتی نیز صورت بگیرد، مثلا یکی از پیشنهادات قابل طرح این است که اگر بنا بر راه اندازی بازار آتی است، ابتدا باید بازار دارایی پایه آن به درستی راه اندازی شود که در اینجا دارایی پایه، گواهی سکه است. برای افزایش ظرفیت خزانه بانک ها باید هزینه انبارداری را افزایش یابد تا توسعه انبارها برای بانک جذابیت و فایده اقتصادی داشته باشد. نکته دیگر این است که باید دولت را در این زمینه ذینفع کرد، چرا این قراردادها معاف از مالیات است؟ دولت باید مالیاتی که از جذابیت بازار کم نکند را بگیرد و این گونه ذینفع شده و به حامی آن نیز تبدیل خواهد شد.

در پایان باید تاکید کنم که تعطیلی یک بازار، در بین مردم تزلزل اعتماد ایجاد می‌کند. کجای دنیا میزان تقاضای فیزیکی سکه مانند ایران بالا است؟ کشورهای دیگر، وقتی دچار چنین بحرانی می‌شوند با چشم اندازی بلندمدت و از طریق ابزارهای مالی بورس‌های کالایی مانند قراردادهای آتی، بحران را به بهترین شکل مدیریت می‌کنند.

قرارداد آتی سکه

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Mirzapour Babajan A, Bahrami J. The Effect of Maturity in Gold Coin Futures Contracts Traded in Iran Mercantile Exchange (IME). QJER. 2015; 15 (1) :55-79
URL: http://ecor.modares.ac.ir/article-18-8453-fa.html

میرزاپور باباجان اکبر، بهرامی جاوید. اثر سررسید در قراردادهای آتی سکه بهار آزادی مورد معامله در بورس کالای ایران (IME). پژوهشهای اقتصادی (رشد و توسعه پايدار). 1394; 15 (1) :79-55

1- استادیار دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین، قزوین، ایران
2- استادیار دانشگاه علامه طباطبایی

در این مقاله فرضیه ساموئلسون موسوم به اثر سررسید، برای قراردادهای آتی سکه بهار آزادی مورد معامله در بورس کالای ایران آزمون شده است. بر اساس این فرضیه، نوسان قیمت قراردادهای آتی با نزدیک شدن به سررسید آنها بیشتر می شود. نتایج حاکی از آن است که اثر سررسید در قراردادهای آتی مورد بررسی، بسیار ضعیف می باشد و از 29 قرارداد آزمون شده، فقط در 5 قرارداد وجود چنین اثری قابل پذیرش است. شایان ذکر است این قراردادها در فاصله زمانی 05/09/1387 تا 31/06/1391 مورد معامله قرار گرفته اند و در واقع این بازه، دوره زمانی مورد بررسی این مقاله را شامل می شود. دو فرضیه متفاوت در مورد اثر سررسید در قراردادهای آتی وجود دارد؛ فرضیه متغیر حالت و فرضیه کوواریانس منفی. بر اساس فرضیه متغیر حالت، نوسانات قیمت های آتی در دوره­های زمانی ای که نااطمینانی مربوط به عرضه و تقاضا در حال از بین رفتن باشد، بیشتر است که به این فرضیه اثر جریان اطلاعات نیز گفته می شود. بر اساس فرضیه کوواریانس منفی نیز، اثر سررسید در بازارهایی وجود دارد که در آنها کوواریانس بین تغییرات قیمت نقدی و تغییرات خالص هزینه حمل، منفی باشد. نتایج حاصل شده با استفاده از روش حداقل مربعات معمولی (OLS) و روش داده قرارداد آتی سکه های پانل (Panel Data)، هیچیک از دو فرضیه فوق­الذکر را در مورد قراردادهای آتی سکه بهار آزادی مورد معامله در بورس کالای ایران تأیید نمی­نمایند.

نوع مقاله: مقاله پژوهشی | موضوع مقاله: A19 - Other
دریافت: 1391/10/18 | پذیرش: 1392/6/31 | انتشار: 1394/1/1