نمودار در بورس

مزیت ها و معایب تعدیل نمودارها

نمودار شمعی چیست و چه کاربردی دارد؟

این روزها که بازار بورس به یک بستر داغ برای سرمایه‌گذای مبدل شده، افراد زیادی به این بازار پا گذاشته‌اند تا به سود برسند، تعداد زیاد شرکت‌کننده در یک بستر مالی باعث می‌شود پیچیدگی آن افزایش کرده و از سویی دیگر روند شناخت بازار کمی سخت‌تر به نظر برسد.دراین شرایط چیزی به نام تحلیل به کمک معامله‌گران می‌آید تا بتوانند به‌طور متمرکز بازار را رصد کرده و آن را روانشناسی کنند.

روانشناسی بازار بورس چیست؟

قبل از این‌که سراغ مباحث برویم، بد نیست در خصوص روانشناسیِ بازار، اطلاعاتی بدست آوریم.

روانشناسی بازار به معنای شناختِ کلیِ احساس بازار و تشخیص روند نمودارها می‌باشد. «روان» در بازار به همان؛ احساس معامله‌گران نسبت به یک نماد است و «شناسی» به معنای شناخت آن احساسات.

اگر ما به‌این مبحث مسلط شویم، می‌توانیم تحلیلِ تکنیکالِ دقیق‌تری نسبت به سایرین بدست آورده و در اکثر معاملات خود، سود کنیم.

نمودار شمعی چیست؟

در روزگاران قبل، ژاپنی‌ها برای معامله‌ی برنج و موفقیت در این معاملات نسخه‌ای از نمودار را به نام «برنجی» ابدا کردند تا بتوانند تحلیلی از دادوستد خود داشته باشند.

شخصی به نام «استیو نیسون» که با آن‌ها معامله داشت، توانست به این تکنیک مسلط شده و آن را توسط دوست ژاپنی‌اش یاد بگیرد. او مدتی که در ژاپن زندگی می‌کرد، روی این نمودار مشغول شد و با آن زندگی کرد تا توانست در خصوص آن یک کتاب بنویسد.

در دهه 90 میلادی این تکنیک را برای معامله در فارکس به دوستانش پیشنهاد داد و کم کم این نمودار میان مردم گسترش یافت. هرچند هنوز خیلی از افراد، حتی در بورس خودمان! به این نمودار تسلط کافی ندارد اما در این مطلب قصد داریم بهتر از هر مرجع دیگری، این نمودار را خدمت‌تان ارائه دهیم.

چگونه می توان نمودار شمعی (کندل استیک) را خواند؟

با توجه به تصویر فوق، می‌توانید کُلیت یک نموار شمعی را ببینید که چه‌چیزی به ما نمایش می‌دهد.

جالب است قبل از آموزش به این نکات توجه نمایید:

شمع‌ها برای هر بازه‌ی زمانی از جمله 1 روز 30 دقیقه و حتی 1 ساعت می‌توانند استفاده شوند، اما کلاً هر شمع به معنای یک معامله در بازه‌ی زمانی است که در انتهای هر نموداری این بازه درج می‌شود.

هرگاه بدنه، حال هرجایی از خط «سایه» یا «فیتیله» خود باشد، بیانگر قیمت معامله شده است، مثلاً هرچه بالاتر باشد، بیانگر بیشترین قیمت معامله شدن است.

اگر قیمت پایانی بیشتر از قیمت آغازین باشد، بدنه سبز است و بلعکس قرمز خواهد بود.

بدنه‌ی بلند تعداد معامله‌ی بیشتر را در همان بازه‌ی زمانی که شمع بیانگر آن است را نشان می‌دهد و اگر بدنه کوتاه باشد به معنای تعداد معامله‌ی کمتر است.

قسمت های مختلف نمودار شمعی

با تعاریفی که در قبل داشتیم، می‌خواهیم شرایط کلی را با توجه به شرط‌هایی که پیش می‌آیند تعریف کنیم.

شمع بلندِ سبز به معنای فشار بالای خرید است چون: خرید بیشتر شده و قیمت افزایش یافته! «عرضه و تقاضا» پیش‌بینی این موارد را هم خواهیم گفت، اما فعلاً صبر کنید تا آموزش را ادامه دهیم.

شمع‌های قرمز بلند، بیانگر معامله زیاد با قیمت زیاد است، چون گفتیم؛ اندازه شمع بیانگر تعداد معامله در همان بازه‌ی زمانی شمع است و رنگ آن بیانگر نوعِ قیمت معامله شده‌ نسبت به شمع قبلی.

حال به سایه‌های شمع دقت کنید:

سایه همان خط عمودی‌ای است که بدنه به آن وصل می‌گردد.

سایه‌ی بلند بیانگر تفاوت بالای قیمت میان معاملات است و سایه کوتاه یعنی معامله در یک رنج قیمتی تقریباً ثابت شکل گرفته.

پیش‌بینی روند نمودار شمعی

در ادامه با اشکال مختلفی ازشمع‌ها مثال‌هایی از شمع‌های بعدی یا روند کلی بازار خدمتتان ارائه می‌دهیم.

اوج های چرخان:

این نوع شمع که «اوج چرخان» خوانده می‌شود، به معنای دودلی در خریداران و فروشندگان است؛ بدنه‌ی کوچک «قرمز و سبز» بیانگر معالمه کم را نشان داده و سایه تقریباً برابر، بیانگر چالش بر سر قیمت است.

اگر این شمع‌ها در نمودار به سمت بالا حرکت کنند، بیانگر خریدار کم بوده و ممکن است شمع‌ها به سمت پایین حرکت کنند.

اگر در طول نمودار به سمت بالا حرکت کرده باشند، به معنای فروشنده‌ی کمتری بوده و ممکن است به بالا حرکت کند.

ماربوزو (Marubozu):

این نوع شمع که Marubozu خوانده می‌شود، بدون سایه است.

درصورتی که سبز باشد، بیانگر صعود در روند است چون؛ نشان می‌دهد خریداران افزایش یافته و قیمت‌ها تقریباً مساوی است.

در صورتی که قرمز باشد، بیانگر نزول است چون؛ فروشندگان بیشتر را نشان می‌دهد که عرضه‌ی بیش از تقاضا، چیزی جز نزول درپی ندارد.

به این شمع‌ها که چند مدل نیز دارند، دوجی گفته می‌شود. دوجی بیانگر تعداد معاملات کم با قیمت‌های پر نوسان است چون هیچ‌کدام بر سر قیمت توافق ندارند.

اگر بعد از Marubozu سبز رنگ، یک دوجی ایجاد شود، بیان‌گر کم شدن خریداران است؛ افت قیمت.

اگر بعد از Marubozu قرمز، یک دوجی ایجاد گردد، بیانگر کم شدن فروشندگان است، این یعنی افزایش شدید قیمت.

الگوی شمعی چکش (Hammer):

شمع چکشی شکل، همیشه «90 درصد» باعث معکوس شدن نمودار می‌شود.

اگر شمع قبلی، سبز باشد، روند نزول کرده و نمودار در بورس اگر قرمز باشد، روند صعود خواهد داشت چرا؟

چون؛ هنگاهی که قیمت‌ها درحال افت یا بیشتر شدن است است، چکش‌ها با سایه بلند نشان می‌دهند که قیمت‌ها به زودی با توجه به میزان قیمت قبل؛ بالا رفته یا پایین آمده و تغییری در عرضه و تقاضا رخ خواهد داد.

جدول اصلیِ دیگر شمع‌ها

تعدادی خاصی از شمع‌ها وجود دارند که تقریبا همیشه، باعث یک‌سری تغییرات در روند یا نمودار می‌شوند. یعنی پس از وجود این‌ها، می‌توان با اطمینان 90 درصد گفت که به‌زودی یک تغییر صعودی یا نزولی اتفاق می‌افتد.

ما برای این‌که راحت‌تر این موارد را درک کنید، ابتدا توضیحاتی دادیم تا شمع‌ها را کاملاً بشناسید و سپس با ارائه چند نمونه درک‌شان را آسان کردیم. حال می‌توانید با توجه به جدول زیر، تمامیِ شمع‌هایی که باعث تغییر روند در نمودار می‌شوند را بهتر ببینید، سطرها و مثال‌هایی هم برای استفاده بهترشان درج نمودیم تا درک‌شان راحت‌تر گردد.

سخن آخر

از مطالعه شما سپاس‌گذاریم اما این موارد را در نظر داشته باشید که تحلیل نمودار، آن هم با شمع، فقط مربوط به تحلیل تکنیکال بوده و عوامل دیگری هستند که بر روی نمودارها تاثیرگذار هستند مثل: اخبار اقتصادی، اتفاقات خاص در جامعه و هزاران مورد دیگر که باعث می‌شوند خریداران یا فروشندگان تصمیم دیگری اتخاذ کنند.

اما شناخت شمع‌ها به شما زمانی کمک می‌کند که علاوه بر مرور اخبار و اطلاع دقیق از وضعیت بازار، مطمعن باشید که درحال حاضر هیچ‌گونه اتفاق خاصی بر روی یک سهم یا ارز چندان تغییری نخواهد گذاشت و می‌توانید با اطمینان بالای 50 درصد بگویید که نمودار، با توجه به جدول فوق، این‌قدر تغییر خواهد داشت.

در چنین مواقعی، با استفاده از جدول شمع‌های بالا، می‌توانید تحلیلِ دقیق‌تری داشته و بهتر از حرفه‌ای‌های بازار فعالیت کنید.

نمودار حجم معاملات بورس

برای رسیدن به اطلاعات درست باید به دنبال داده های مناسب و تجزیه و تحلیل درست و علمی این داده ها باشیم. بهترین راه رسیدن به داده ها و تحلیل درست این داده ها نیز استفاده از نمودارهای منطقی و علمی می باشد.

نمودار حجم معاملات بورس، می تواند به معامله گران و سرمایه گذاران کمک کند تا بتوانند قوی بودن یا ضعیف بودن روند انجام معاملات را تخمین بزنند. به طور کلی سرمایه گذاران و معامله گران باید برای تصمیم گیری های درست به دنبال کسب اطلاعات و آمارهای درست و به موقع باشند. انواع مختلفی از نمودارها وجود دارند که با توجه به موقعیت مورد نظر می توان نوع خاصی از آن ها را به کار برد. به عنوان مثال نمودارها می توانند برای بازه های زمانی متفاوتی ترسیم شوند. این بازه های زمانی از یک دقیقه تا ماهانه و یا سالانه متغیر می باشند. هم چنین نمودارها می توانند در انواع لگاریتمی و یا ساده به کار برده شوند.

در یک تقسیم بندی کلی می توان سه نوع نمودار را نام برد: نمودار خطی، نمودار میله ای و نمودار کندل شمعی ژاپنی که توضیح مختصری در مورد این سه نوع نمودار بیان خواهیم کرد.

نمودار خطی (Line Chart): این ساده ترین نوع نمودار است که دارای دو محور عمودی و افقی می باشد و از متصل کردن نقاط مشخصی به دست می آید.

نمودار میله ای ( (Bar Chart : این نوع نمودار نسبت به نمودار خطی پیشرفته تر است و اطلاعات بیشتری به دست می دهد. نمودار میله ای از رایج ‌ترین نمودارها در تحلیل تکنیکال می باشد.

نمودار کندل شمعی ژاپنی (Candlestick Chart): در تحلیل های تکنیکال اکثرا از این نوع نمودارها استفاده می شود زیرا اطلاعات کامل تری را ارائه می دهند. هر کندل در این نمودار اجزای مختلفی دارد و تغییرات بازار را به وضوح نشان خواهد داد.

با توجه به نوع نمودار حجم معاملات بورس می توان به راحتی حجم معاملات یا تعداد آن ها را در بازه زمانی خاصی که مد نظر ما است و یا در رنج قیمتی که مشخص کرده ایم، بررسی کنیم. علاوه بر این ها، استفاده درست از نمودارهای استاندارد به سرمایه گذاران کمک خواهد کرد تا احتمال ضرر کردن در معاملات خود را بسیار کمتر کنند و با داد و ستد درست به سود بیشتری برسند. در نمودار حجم معاملات بورس اغلب، حجم معاملات را با ستون های عمودی مشخص می کنند.

اهمیت حجم معاملات سهم چیست؟

قبل از توضیح دادن در مورد چگونگی تحلیل کردن آمار به دست آمده از نمودار حجم معاملات بورس و آموزش اندیکاتور حجم معاملات، توضیح مختصر و ساده ای در مورد معنا و مفهوم حجم معاملات سهم در بازار بورس ضروری به نظر می رسد. حجم معاملات سهم در بورس در توضیحی مختصر به معنای تعداد معاملات انجام شده یک سهم مشخص در بازه زمانی مشخصی است، یعنی تعداد سهامی که در آن واحد زمانی مشخص خرید و فروش می شود. این بازه زمانی می تواند روزانه، هفتگی یا … باشد. توجه به نزولی یا صعودی بودن روند حرکت سهم، سرمایه گذاران و معامله گران را به سمت خرید یا فروش ترغیب می کند. در واقع حجم معاملات میزان نقد شوندگی دارایی ها را مشخص می کند. در یک کلام باید گفت درست است که حجم معاملات و قیمت معاملات با هم در ارتباط هستند و روی هم تأثیر می نمودار در بورس گذارند اما حجم معاملات از قیمت معاملات مهم تر است و تأثیر بیشتری بر تصمیمات معامله گران می گذارد. اصولا در نمودار حجم معاملات بورس، بالا رفتن حجم معاملات انجام شده را با رنگ سبز مشاهده می کنید و کاهش حجم معاملات سهم را نیز، رنگ قرمز نشان خواهد داد.

در صورتی که در نمودار حجم معاملات بورس، روند سهام صعودی باشد و قیمت نیز در حال افزایش باشد، نشان دهنده اشتیاق خریداران به خرید این سهم است. هم چنین اگر در این نوع نمودار روند به سمت بالا حرکت کند اما حجم به طور پیوسته حرکت نزولی داشته باشد، نشان دهنده این موضوع است که افراد کمتری قصد خرید این سهم را دارند. یکی از نتایجی که می توانیم از این موضوع بگیریم این است که، تا زمانی که حجم فروش در مقیاس بزرگتری نسبت به حجم خرید نیفتاده باشد، تغییری در روند ایجاد نخواهد شد.

چگونگی تحلیل نمودار حجم معاملات بورس

توجه به حجم معاملات انجام شده در بازار بورس راهنمای بسیار مفیدی برای معامله گران می باشد. به همین علت تحلیل درست نمودار حجم معاملات بورس اهمیت زیادی دارد و به وضوح نشان دهنده زمان هایی است که روند حرکت سهم، نزولی و یا صعودی می شود و به سرمایه گذار کمک می کند تا در موقعیت مناسبی وارد سهم شود و یا زمانی که روند حرکت سهم نزولی است از ورود به آن جلوگیری می کند.

مفاهیم حجم فروش وحجم خرید در تحلیل حجم معاملات سهم در بازار بورس، دو مفهوم کلیدی به حساب می آیند. در نمودار حجم معاملات بورس، حجم معاملات پایین این موضوع را نشان می دهد که معامله گران و سرمایه گذاران تمایل زیادی به انجام داد و ستد و معامله در این بازار ندارند. در حالی که حجم معاملات بالا نشان گر این موضوع است که احتمال شروع یک روند تازه وجود خواهد داشت. در این نوع نمودارها، افزایش حجم معاملات بیانگر این است که احتمال تغییر کردن روند سهم وجود دارد.نمودار در بورس

اینکه برای خرید یا فروش سهم فقط به تغییرات حجم معاملات انجام شده آن سهم توجه کنید اشتباهی است که خیلی از معامله گران تازه وارد به بازار بورس انجام می دهند. برای اتخاذ تصمیم درست و انتخاب بهترین زمان برای وارد شدن یا خارج شدن از یک سهم باید به طور هم زمان هم حجم معاملات آن سهم را در نظر بگیرید و هم وضعیت قیمت معاملات را مورد بررسی قرار دهید. زمانی که در نمودار حجم معاملات بورس، حجم معاملات انجام شده در حال افزایش است و در همان حال قیمت ها نیز افزایش می یابند، می توانیم نمودار را این طور تحلیل کنیم که روند حرکت سهم صعودی است.

اما اگر در نمودار، حجم معاملات انجام شده در حال کاهش باشد و در عین حال قیمت ها در حال افزایش باشند، نشان دهنده نزولی شدن روند سهم می باشد. یک اشتباه رایج دیگر در بین معامله گران تازه کار این است که آن ها به اهمیت بررسی حجم معاملات پی برده اند اما در این بررسی ها بازه زمانی را مشخص نمی کنند یا اینکه بازه های زمانی بسیار طولانی را در نظر می گیرند که سبب می شود تا بررسی حجم معاملات در این بازه های زمانی طولانی برای تصمیم گیری آن ها فایده ای نداشته باشد.

بهترین بازه های زمانی که در نمودار حجم معاملات بورس می توانند به شما کمک کنند تا به موقع از سهمی خارج شوید یا اینکه در زمان درست به سهمی وارد شوید، بازه های زمانی یک روزه و نهایتا یک هفته ای می باشد. علت این موضوع نیز این است که احتمال تغییر ناگهانی و یک روزه حجم معاملات یک سهم بسیار زیاد است و ممکن است حجم معاملات به طور ناگهانی بسیار بالا برود و یا اینکه به طرز عجیبی افت کند.

یک نکته مهم که در تحلیل حجم معاملات باید به خاطر بسپارید این موضوع است که، حجم معاملاتی که اخیرا انجام شده است را بررسی کنید تا نتیجه ای که به دست می آورید معتبر باشد. تحلیل و بررسی حجم معاملات گذشته به شما کمکی نخواهد کرد.

منظور از حجم خرید و حجم فروش در تحلیل حجم معاملات

همان طور که گفته شد، حجم خرید (buying volume) و حجم فروش (selling volume) از مفاهیم کلیدی در بررسی نمودار حجم معاملات بورس می باشند. زمانی که تقاضا برای خرید یک سهم زیاد باشد، قیمت بالاتر می رود و در این صورت این جمله شنیده می شود که خریداران کنترل بازار را در دست گرفته اند. و بالعکس زمانی می گویند بازار در کنترل فروشندگان است که قیمت معامله سهم پایین می رود یعنی در این صورت عرضه سهم بیشتر از تقاضای خریداران برای آن سهم بوده است.

قیمت پیشنهادی یا تقاضا، بالاترین قیمتی است که توسط خریداران به بازار ارسال شده است. از آن سو، قیمتی که فروشنده به بازار ارسال می کند نشان دهنده پایین ترین قیمتی است که فروشنده ها حاضر می شوند سهامشان را در آن قیمت به فروش برسانند. زمانی متوجه می شویم که تقاضا برای خرید سهمی مشخص در بازار بورس وجود دارد که خریدار، سهام را با قیمتی که فروشنده پیشنهاد می دهد خریداری کند. در این صورت حجم معامله در معیار حجم خرید گنجانده می شود. اما حجم فروش حجم معاملاتی را که در قیمت تقاضا انجام شده است را نشان می دهد. اصولا حجم معاملات را در پایین نمودار قیمت سهم می توانید مشاهده کنید.

حجم میانگین نیز مفهوم دیگر است که بسیار مورد توجه معامله گران قرار می گیرد. منظور از حجم میانگین (average volume)، تعداد معاملات و داد و ستد های انجام شده یک سهم در یک روز عادی است. علت توجه به حجم میانگین نیز این است که در برخی روزها حجم معاملات بسیار بالا است و بعضی روزها نیز هستند که حجم معاملات انجام شده در آن ها بسیار پایین تر از روزهای عادی است. با توجه به حجم میانگین می توانیم حجم پایین تر از حجم میانگین را عدم علاقه یا علاقه کمتر به آن سهم برداشت کنیم. در صورتی که حجم میانگین بالا ( بالاتر از حجم معمول یک روز ) نشان دهنده تمایل سهام داران به آن سهم است.

در صورتی که بیشتر حجم معاملات در قیمت فروش (Ask price)، یعنی قیمتی که فروشنده ارائه می دهد انجام شود نشان دهنده این است که خریداران به این سهم علاقه دارند و می خواهند زودتر این سهم را خریداری کنند و اعتقاد دارند که قیمت این سهم افزایش می یابد.

اما در صورتی که بیشتر معاملات انجام شده در قمیت خرید (Bid price)، یعنی قیمتی که خریداران ارائه می دهند انجام شود، قیمت آن سهم کاهش می یابد. این گونه معاملات نشان دهنده این موضوع هسنتد که دارندگان این سهم می خواهند زودتر سهم خود را بفروشند و تمایلی به نگهداری آن ندارند.

منظور از پولبک ها در تحلیل نمودار حجم معاملات بورس

ابتدا نیاز است که توضیح مختصری در مورد مفهوم پولبک ارائه دهیم. پولبک به حالتی گفته می شود که قیمت سهم برای بار آخر به محدوده ای که قبلا در آن بوده است بر می گردد. بوسه خداحافظی نیز اصطلاحی است که برای پولبک ها به کار می برند. به طور واضح تر زمانی را در نظر بگیرید که قیمت مدت های زیادی بالای خط روند بوده است و حالا بعد از مدت ها موفق به شکستن خط روند می شود و خلاف جهت روند شروع به حرکت می کند، به این حالت، پولبک گفته می شود. لازم به ذکر است که رشد قیمت در مسیر روند به معنای رشد قیمت در یک روند صعودی و یا افت قیمت در یک روند نزولی می باشد. در ضمن پایان یک روند نیز به زمانی گفته می شود که یک افزایش شدید در حجم داشته باشیم مثلا زمانی که حجم معاملات پنج تا ده برابر بیشتر از حجم میانگین باشد.

انواع نمودارها در تحلیل تکنیکال

در ادامه آموزش تحلیل تکنیکال به بررسی انواع نمودار در تحلیل تکنیکال و آموزش نمودارهای تحلیل تکنیکال میپردازیم.

نمودارها در تحلیل تکنیکال

در مقاله قبلی با تحلیل تکنیکال آشنا شدید. همانطور که گفتیم در تحلیل تکنیکال سه متغیر قیمت ، زمان و حجم از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند.

ما برای تشخیص روند حرکتی به این سه عنصر نیاز داریم. برای همین از نمودار ها استفاده میکنیم. همانطور که میدانید نمودار ها با استفاده از اطلاعات آماری که به آنها داده می شود یک نمای بصری قابل فهم را برای ما ترسیم میکنند.

ما در تحلیل تکنیکال به دنبال تشخیص روند و حرکت در جهت روند هستیم. برای این کار نیاز به تجزیه و تحلیل سه ورودی مهم قیمت ، زمان و حجم را داریم ،بنابر این از نمودار ها در تحلیل تکنیکال استفاده میکنیم.

انواع نمودارهای تحلیل تکنیکال عبارتند از نمودار شمعی ژاپنی،میله ای،خطی، هیکن آشی و… که در مقیاس حسابی یا لگاریتمی نمایش داده میشوند.

مؤلفه های قیمت در نمودار

در نمودار ها قیمت یک پارامتر مهم می باشد. اما همانطور که میدانیم قیمت در بازه ی زمانی مشخص دارای نوسانات می باشد. به طور مثال ممکن است در بازه زمانی یک ساعت یا یک روز قیمت در حال نوساناتی باشد. از این رو ما در بازه های زمانی که قیمت در حال نوسان بوده با ۴ نوع قیمت رو به رو هستیم.

اجزای تشکیل دهنده کندل قیمت

قیمت باز شدن ( Opening Price)

اولین قیمتی که پس از شروع بازار در آن قیمت معامله انجام شده را قیمت باز شدن می نامیم.

قیمت بالا ( Hight Price)

بالا ترین قیمتی که در بازه معاملاتی مد نظر معامله صورت گرفته است. این قیمت را بالاترین فیمت یا قیمت بالا می نامیم.

قیمت پایین ( Low Price)

پایین ترین قیمتی که در بازه معاملاتی مد نظر معامله انجام گرفته است.

قیمت بسته شدن ( Close Price)

قیمتی که در پایان بازار آخرین معامله در آن قیمت انجام شده است.

نمودار قیمت و زمان

درنمودارهای قیمت و زمان،اطلاعات تغییرات قیمت در بازه زمانی خاصی را از نمودار دریافت کنیم .
در اینجا قیمت می‌تواند قیمت یک سهم ، جفت ارزها یا کالای ارزشمندی مانند طلا باشد.

همچنین بازه زمانی نیز می تواند متفاوت باشد . مثلاً بازه های یک هفته ای ، فصلی ۶ ماهه ، روزانه، سالانه و یا تایم فریم های کوچک تر مانند ۵ دقیقه ای یا ۳۰ دقیقه ای باشد .البته در بورس ایران کوتاه ترین تایم فریم هایی که استفاده می شود روزانه و ۳۰ دقیقه ای می باشد.

در نمودارهای قیمت و زمان محور عمودی قیمت و محور افقی زمان را به ما نمایش می‌دهد . نمودار قیمت زمان یک شرکت بورسی را در سایت tsetmc را در تصویر زیر مشاهده می کنید.

نمودار قیمت و حجم معاملات

واحد قیمت بر اساس نوع سهام یا کالا می باشد و واحد زمان را بر اساس بازه زمانی که به آن نیاز داریم توسط خودمان می تواند انتخاب شود .

در ادامه با انواع نمودار ها در تحلیل تکنیکال مانند نمودارهای شمعی و میله ای آشنا خواهید شد .

کندل ها و میله ها بسته به بازه زمانی که در آن قرار داریم اطلاعات قیمت را به ما نمایش میدهند. برای مثال اگر در تایم فریم روزانه باشیم هر کندل نمایشگر تغییرات قیمت در یک روز می باشد. اگر بازه زمانی ما ساعتی یا هفتگی می باشد به ترتیب کندل ما نمایشگر تغییرات قیمت در آن ساعت و در یک هفته می باشد .

انواع نمودارها در تحلیل تکنیکال

انواع نمودار تکنیکال را داریم که مهم ترین آنها را معرفی میکنیم.

نمودار های دیگری نیز در تحلیل تکنیکال وجود دارند اما این چهار نمودار پرکاربردترین نوع نمودارها نمودار در بورس می باشند.

نمودار های خطی ( Line Chart)

ابتدایی ترین نوع نمودارها ؛ نمودارهای خطی می باشند که ساده ترین نوع نمودار نیز می باشند .

در نمودارهای خطی فقط قیمت پایانی ( Close Price) در نظر گرفته می شود . به این صورت که اگر تایم فریم ما در بازه روزانه باشد نمودار ما از به هم وصل شدن قیمت های پایانی هر روز به یکدیگر ایجاد می‌شود .اگر نمودار ما ساعتی یا هفتگی باشد از وصل شدن قیمت های پایانی ساعت ها و یا هفته ها به یکدیگر شکل میگیرد.

درنمودار خطی فقط اطلاعات قیمت پایانی را داریم و اطلاعات قیمت باز شدن ، قیمت بالاترین و قیمت پایین‌ترین رانمایش نمیدهد. نمودار زیر نمودار خطی سهام شرکت فولاد مبارکه اصفهان در تایم فریم روزانه می باشد.

نمودار خطی در تحلیل تکنیکال

نمودار میله ای (Bar Chart)

نوع دیگر نمودار ها ، نمودارهای میله ای می باشد. این نوع از نمودار تغییرات قیمت را توسط یک میله ( Bar) به ما نمایش می دهد به همین دلیل آن را نمودار میله ای مینامیم . نمودار میله ای بر خلاف نمودار خطی اطلاعات بیشتری را مانند قیمت باز شدن ، قیمت بالا ، قیمت پایین ترین و قیمت بسته شدن را نمایش می دهد .

این نمودار از یک پاره خط تشکیل شده است که ناحیه بالای پاره خط قیمت بالا ( Opening Price) و ناحیه پایین آن پایین ترین قیمت ( Low Price) را به ما نمایش می‌دهد . زائده سمت راست پاره خط نشان دهنده قیمت پایانی ( Close Price) می باشد و زائده سمت چپ نشان دهنده قیمت باز شدن ( Opening Price) میباشد .

اجزای نمودار میله ای

اگر قیمت بسته شدن ازقیمت باز شدن آن بیشتر باشد یعنی رشد قیمتی داشته باشیم میله ما به رنگ سبز خواهد بود . و اگر قیمت بسته شدن سهم از قیمت باز شدن آن کمتر باشد میله به رنگ قرمز در می آید . البته ممکن است به جای رنگ سبز و قرمز رنگ سفید و مشکی باشد .

نمودار میله ای شرکت فولاد مبارکه اصفهان را مشاهده کنید .

نمودار های میله ای

نمودارهای شمعی ژاپنی ( Candle sticks )

نوع دیگر نمودارهایی که در تحلیل تکنیکال وجود دارد نمودارهای شمعی ژاپنی یا همان نمودارهای کندل استیک ( Candle sticks ) میباشد . نمودارهای کندل استیک از محبوبیت ویژه ای در بین تحلیلگران تکنیکال برخوردار است .

در نمودار های شمعی ژاپنی نیز ما تمامی نمودار در بورس مؤلفه های قیمتی اعم از قیمت باز شدن، قیمت بالاتر، قیمت پایین تر و قیمت بسته شدن را از بررسی نمودار دریافت می کنیم .

در این نمودار ها فاصله قیمت پایانی و قیمت باز شدن به وسیله یک مستطیل که بدنه کندل می نامیم نمایش داده می شود. در صورتی که قیمت بسته شدن از قیمت باز شدن آن بیشتر باشد مستطیل با رنگ سبز یا سفید نمایش داده می شود . همچنین اگر قیمت دچار نزول شده باشد یا به عبارتی قیمت بسته شدن از قیمت باز شدن کم تر باشد بدنه این کندل با رنگ قرمز یا سیاه نمایش داده می شود .

نمودار شمعی مثبت و منفی

در نمودارهای کندل استیک دو خط باریک دیگر در در بالا و پایین کندل وجود دارد که به آنها سایه یا فیتیله شمع می گوییم که نوسانات قیمت را نمایش میدهند.

به سایه یا دم بالایی سایه بالا و خط پایین کندل را سایه پایین مینامیم. الزاماً همه کندل ها دارای سایه بالا و پایین نیستند. در بیشتر مواقع خصوصا در بورس ایران ممکن است در مواردی مانند صف های فروش یا صف های حرید هر چهار مؤلفه قیمت ( OHLC) در یک قیمت باشند. در این موارد کندل ما سایه بالا و پایین ندارد.مواقع دیگری نیز این اتفاق می افند که در مقالات بعدی بیشتر توضیح خواهیم داد.

نمودار شمعی شرکت فولاد مبارکه اصفهان را مشاهده کنید. کندل هایی که رشد قیمتی داشته اند با رنگ سبز و کندل هایی که نزول قیمتی داشته اند با بدنه قرمز نمایش داده شده اند.

نمودار های شمعی یا کندل استیک

نمودار هیکن آشی ( Heikin Ashi )

هیکن آشی چیست؟

نمودار هیکن آشی شبیه نمودار کندل استیک میباشد اما با فرمول محاسبه ای که دارد نویز های کندل استیک را میگیرد.

نحوه تشکیل کندل های هیکن آشی

• قیمت پایانی: میانگینی از قیمت آغازین،بالاترین قیمت،پایین ترین قیمت و قیمت پایانی میباشد. ( میانگین OHLC )
• قیمت آغازین: میانگین قیمت آغازین و پایانی کندل قبلی
• بالاترین قیمت: بالاترین قیمت در کندل های هیکن آشی از بالاترین قیمت آغازین و پایانی انتخاب میشود.
• پایین ترین قیمت: پایین ترین قیمت هم از پایین ترین قیمت آغازین و پایانی انتخاب میشود که کمترین ارزش را دارد.

همانطور که متوجه شدید کندل های هیکن آشی با همدیگر ارتباط دارند،چون قیمت آغازین و پایانی هر کندل با استفاده از قیمت آغازین و پایانی کندل قبلی به دست میاید.

در هیکن آشی هم اگر قیمت پایانی از آغازین بزرگتر باشد کندل صعودی ( Bullish )خواهد بود و اگر قیمت پایانی از آغازین کمتر باشد کندل نزولی ( Bearish )خواهد بود.

هیکن آشی نسبت به نمودار های دیگر روند ها و سوئینگ ها ( چرخش ) را بهتر نشان میدهد. برای مثال اگر در روند صعودی باشیم، ضعیف شدن سایه های هیکن آشی و یا تشکیل کندل هایی با قله پایین تر میتواند نشانه ی تغیر روند باشد.

همچنین گپ های ناشی از افزایش سرمایه ها و تعدیل های مثبت را نشان نمیدهد.

نمودار هیکن آشی در بورس

این نمودار در بعضی از نرم افزار ها به صورت اندیکاتور فعال میشود. اما در رهاورد۳۶۵ در کنار دیگر نمودارها قرار دارد و به راحتی میتوانید استفاده کنید.

هیکن آشی در مفید تریدر و متاتریدر

برای استفاده از هیکن آشی در نرم افزار هایی مثل مفید تریدر ابتدا باید چارت خالی را باز کنیم و نمودارهای دیگر را حذف کنیم.

برای این کار راست کلیک میکنیم و پنج قیمت مربوط به شمع های صعودی ونزولی، میله های صعودی و نزولی و نمودار خطی را در حالت None قرار میدهیم و ذخیره میکنیم.

حالا از قسمت اندیکاتورهای سفارشی هیکن آشی ( Heikin Ashi ) را انتخاب میکنیم.

انواع نمودار بورس

نمودارهای بورس ایران به دلیل ویژگی های خاصی که دارد در بعضی از سهام کمی ظاهر متفاوت تری دارد. در بعضی از نمودارهای بازار سهام ممکن است با گپ هایی مواجه شویم که در اثر افزایش سرمایه،تقسیم سودنقدی و یا تعدیل های مثبت ایجاد شده باشد. یعنی در واقع بعضی از این نمودار ها گپ های قیمتی را نشان میدهند که در اثر عرضه و تقاضا نبوده اند و ممکن است تحلیلگران را با چالش مواجه کند.

نمودارهایی که این نوع از گپ ها را نشان میدهند نمودار تعدیل نشده، ونمودارهایی که گپ های اضافی را در نظر نمیگیرند نمودار تعدیل شده یا نمودار عملکردی میگویند.

حالت های مختلف نمودار در بورس

• نمودار بدون تعدیل
• نمودار افزایش سرمایه
• نمودار افزایش سرمایه با آورده
• نمودار سود نقدی و افزایش سرمایه
• نمودار سود تقدی و افزایش سرمایه با احتساب آورده
• نمودار عملکردی

بهترین حالت نمودار که در بورس میتوانید انتخاب کنید، نمودار عملکردی میباشد.

نمودار تعدیل شده یا تعدیل نشده؟

تفاوت نمودار تعدیل شده و تعدیل نشده ( عملکردی ) را توضیح دادیم. اما از نمودار تعدیل نشده استفاده کنیم یا عملکردی؟

چارت تعدیل شده سهام که به وسیله دیتای تعدیل شده شکل میگیرد برای رسم خط روند ها،کانال ها،موج شماری الیوت و… نتیجه بهتری میدهد. حتی بسیاری از تکنیکالیست ها تحلیل در نمودار بدون تعدیل را کاملا اشتباه میدانند.

در نموداری های عملکردی اندیکاتورها از دیتای واقعی تری ورودی میگیرند و نتیجه بهتری را نشان میدهند.

تاریخچه قیمت و تشخیص روند در نمودار تعدیل شده کار آسان تری هست و نتیجه هم قطعا بهتر خواهد بود.

البته ممکن است بعضی از معامله گران از نمودار بدون تعدیل هم در کنار نمودار تعدیل شده استفاده کنند. برای مثال برای مشخص کردن سقف ها و کف های استاتیک و تاریخی از این نوع نمودار استفاده میکنند. تریدر هایی که با ایچیموکو کار میکنند هم در بعضی از مواقع از نمودار تعدیل نشده استفاده میکنند.

نمودار ها و کندل ها

همه افرادی که از تحلیل تکنیکال برای بررسی بازارهای مالی استفاده می‌کنند، هر ساعت یا هر روز، قیمت‌ها را بررسی و نمودار این تغییرات را ترسیم می‌کنند. نمودارها در تحلیل تکنیکال دو بعدی هستند. معمولا محور افقی را زمان و معمولا محور عمودی را قیمت تشکیل می‌دهد.
نمودارها دارای انواع مختلفی هستند:
می‌توانند در بازه‌های زمانی مختلفی ترسیم شوند که این بازه از یک دقیقه شروع ‌شده و تا ماهیانه ادامه دارد.
می‌توانند ساده یا لگاریتمی باشند.(تفاوت نمودارهای ساده و لگاریتمی این است که نمودارهای لگاریتمی درصد تغییرات را به دقت نشان می‌دهند، اما در نمودارهای حسابی یا ساده این مورد وجود ندارد.)

یک نمونه از نموداری ساده مانند شکل بالا می باشد. اين نمودار نمايشي از تغييرات قيمت يک سهام در يک دوره 6 ماهه است . قسمت پايين نمودار، خطي که بصورت افقی ادامه یافته است(x) نشان دهنده تاريخ و يا مقياس زماني است. سمت راست نمودار، خط عمودي (y) قیمت سهام را نشان می دهد. با مشاهده نمودار مي بينيم که در آذر ماه سال گذشته قيمت اين سهام 7100 ريال بوده است، در حاليکه در ارديبهشت سال جاري قيمت آن در حدود 8500 ريال بوده است. اين مشاهدات به ما مي گويد که قيمت اين سهام بين آذر 89 و ارديبهشت 90 افزايش پیدا کرده است.

براساس توافق قيمت سهم و حجم معاملات بر روي محور عمودي و زمان بر روي محور افقي نشان داده مي شود. در محور زمان تقسيم بندي مي تواند از بازه 15 دقيقه تا ده ساله متغير باشد که بر همین حسب بازه کاربرد دارند اعم از تحليل هاي کوتاه مدت، ميان مدت و بلند مدت.
پرکاربرد ترين و معروف ترين نمودارها، عبارتند از: نمودار خطي، نمودار ميله اي و نمودار شمعي

Line Chart نمودار خطي

در تحلیل تکنیکال نمودارهاي خطي هيچ اطلاعات تصويري از بازه تجاري نقاط منحصر به فرد مانند بالاترين قيمت، پايين ترين قيمت يا قيمت ابتدا به ما نمي دهد. ساده ترين نوع نموداردر تحلیل تکنیکال، نمودار خطي مي باشد که از به هم پيوستن قيمت هاي بسته شدن (close) روزانه يک سهم در طي يک دوره معين شکل مي گيرد. با این اتصال ما مي توانيم حرکت کلي قيمت سهم يک بازه زماني مشخص را مشاهده کنيم. به هر حال، قيمت نهايي اغلب در مقايسه با قيمت هاي بالا و پايين در يک روز در داده هاي بازار سهام، مهمترين قيمت است و به همين دليل، تنها کميتي است که در اين نمودار مورد استفاده قرار مي گيرد .
سادگي نمودار خطی نکته مثبت اين نمودار در تحلیل تکنیکال است. اين نمودار در هم ريخته نيست و ديد خوبي از نوسانات قيمت سهم را نمايش مي دهد.
نکته منفي اين نمودار در تحلیل تکنیکال اين است که تحليل گر نوسانات سهم در يک دوره خاص را نمي تواند مشاهده کند. مثلا اين نمودار قابليت نمايش قيمت هاي باز شدن، پايين و بالای يک روز سهم را ندارد. اتصال اين خطها مي تواند به تحلیلگر در تحلیل تکنیکال کمک کند حرکت کلي قيمت براي سهام يک شرکت را در يک زمان معين مشاهده نمايد.

Candlesticks نمودار شمعي

هر دو نمودار ميله اي و شمعي به جهت نمايش تغييرات قيمت در يک بازه زماني با هم برابرند، اما مزيت نمودار شمعي اين است که از تغييرات روند قيمتي از لحاظ بصري به سرعت و سادگي قابل تشخيص مي باشد.

نمودار شمعی یا کندلی پرطرفدارترین و پرکاربرد ترین نوع نمودار تحلیل تکنیکال است.این نمودار نیز اطلاعاتی از قبیل قیمت باز شدن، بسته شدن و دامنه نوسان قیمتی در بازه زمانی مورد نظر را نشان می‌دهد.

نمودار شمعی با کمک کندل ها در تحلیل تکنیکال بسیار برای تحلیلگران مفید و موثر واقع شده است.

در تحلیل تکنیکال نمودارهاي شمعي همان اطلاعات نمودارهاي ميله اي را به ما مي دهند، اما در قالب گرافيکي. نمودار شمعي از دو بخش بدنه اصلي و سايه تشکيل شده. بدنه اصلي شمع نشان دهنده قيمت آغاز و پايان معامله است و بخش ديگر شامل دو خط است که به سايه مشهور شده است. خط بالايي را سايه بالايي و خط پاييني را سايه پاييني مي گويند. از اين رو دامنه نوسانات سهم در طول دوره زماني مورد داد و ستد توسط سايه ها نمايش داده مي شود.

اگر قیمت باز شدن کندل(شمع) پایینتر از قیمت بسته شدن آن باشد به عبارتی با افزایش قیمت روبرو شده باشد کندل تو خالی یا سفید است. اگر قیمت باز شدن کندل بالاتر از قیمت بسته شدن آن باشد سهم با کاهش قیمت روبرو شده و کندل آن توپر یا مشکی خواهد بود. البته در نرم افزارهای مختلف، می توانید رنگ مورد دلخواه خودتان را بر روی کندل ها انتخاب کنید. اما رنگ های مرسوم آنها مشکی و سفید است. قسمتی از کندل که بیرون از محدوده قیمت های باز و بسته شدن قرار می گیرد سایه( shadow ) نامیده می‌شود.

در تحلیل تکنیکال نمودارهاي شمعي با استفاده از قيمتهاي باز شدن، بسته شدن و سقف و کف شکل مي گيرند .نمودارهاي شمعي بهتر از بقيه نيستند، بلکه فقط واضح ترند.منظور از واضح تر آن است که با اين نمودارها قيمتهاي بالا و پايين روز به سرعت و سادگي تشخيص داده مي شود.هنگامي که قيمت صعودي باشد، بدنه شمع سفيد و هنگامي که قيمت نزولي باشد بدنه شمع سياه مي باشد. گاهي اوقات به جاي نمايش سياه و سفيد شمع هاي ژاپني آن ها را به صورت رنگي نشان مي دهيم. براي اين کار ما به راحتي سفيد را با سبز و سياه را با قرمز جايگزين کرديم . اين بدان معناست که اگر قيمت بسته شدن از باز شدن بيشتر باشد بلوك سبز رنگ است و اگر قيمت بسته شدن از باز شدن کمتر باشد بلوك قرمز رنگ است.

اشکال مختلف کندل ها در نمودار شمعی مورد استفاده در تحلیل تکنیکال؛

اگر قيمت بسته شدن بالاتر از قيمت باز شدن باشد، يک شمع توخالي يا سفيد کشيده مي شود . .
اگر قيمت بسته شدن پايين تر از قيمت باز شدن باشد يک شمع تو پر يا سياه کشيده مي شود . .
قسمت توخالي يا رنگ شده شمع ” بدنه اصلي ” يا بدنه ناميده مي شود . .
خطوط باريک واقع در بالا و پايين بدنه قيمت سقف و کف را نشان مي دهند و فیتیله ها ناميده مي شوند . .
بالاترين نقطه فیتیله بالايي ” سقف ” است . .
پايين ترين نقطه فیتیله پاييني ” کف ” است . .

اين گونه تصور کنيد که قيمت سهم در يک روز خاص با قيمت 4000 ريال بازگشايي مي شود و در قيمت 3600 ريال بسته مي شود. در طي روز سهام شرکت بين 3400 تا 4300 ريال در نوسان بوده است.بدنه شمع توپر است زيرا قيمت بسته شدن از قيمت باز شدن پايين تر است و بيانگر فشار فروشندگان است.( 1 )

اما در شکل شماره ( 2) قيمت بازگشايي سهم 3600 ريال و قيمت بسته شدن 4000 ريال بوده است.بدنه شمع بايستي تو خالي باشد زيرا قيمت بسته شدن سهم از قيمت بازگشايي آن بالاتر بوده است و بيانگر فشار خريداران است.

شمع سفيد بلند نشان دهنده فشار زياد خريداران است . هرچه قدر بدنه شمع بلند تر باشد، قيمت بسته شدن به سمت بالا از قيمت باز شدن بيشتر فاصله مي گيرد. اين امر نشان دهنده آن است که قيمت به طور قابل توجهي افزايش يافته است . به عبارتي گاوها، خرس ها را از ميدان به در کرده اند .شمع بلند مشکي ( توپر) نشان دهنده فشار زياد فروشندگان است. هرچقدر شمع مشکي بلندتر باشد، قيمت بسته شدن به سمت پايين از قيمت باز شدن بيشتر فاصله مي گيرد . اين امر نشان دهنده اين است که قيمتها به ميزان زيادي افت کرده اند و به عبارتي خرس ها با شکستن شاخ گاوها آنها را از ميدان به در کرده اند.

فیتیله هاي بلندتر و کوتاه تر در شمعها شواهد خوبي را در مورد معاملات انجام شده ارائه مي دهند . شمع هايي با فیتیله بلند نشان دهنده اين است که معامله گران از نقاط باز شدن و بسته شدن قيمت به خوبي دور شده اند. شمعهايي با فیتیله کوتاه نشان دهنده اين است که بيشتر معاملات حول و حوش نقاط بسته شدن و باز شدن قيمت صورت گرفته اند .
در تحلیل تکنیکال اگر فیتیله بالايي شمعي بلند و فیتیله پاييني آن کوتاه باشد نشان دهنده اين است که خريداران در ابتدا قيمت را بسيار بالا برده اند ولي بنا به دلايلي فروشندگان وارد شده اند و قيمت را دوباره نزديک به قيمت باز شدن، برگردانده اند.

اگر فیتیله پاييني شمعي بلند و فیتیله بالايي آن کوتاه باشد نشان دهنده اين است که فروشندگان ابتدا قيمت را به طور قابل توجهي پايين آورده اند ولي بنا به دلايلي خريداران آمده اند و دوباره قيمتها را نزديک به قيمت باز شدن برگردانده اند .

کدام نوع نمودار برای تحلیل‌ تکنیکال مناسب است؟

مزیت ها و معایب تعدیل نمودارها

تحلیل تکنیکال با استفاده از نمودارها صورت می‌گیرد. حالا سوال این است که چه نوع نموداری برای این کار مناسب است؟ نمودارهای تعدیل شده یا تعدیل نشده؟

نمودار تعدیل شده چه فرقی با تعدیل نشده دارد؟

نمودار تعدیل شده، نموداری است که تاثیر عامل‌هایی مثل تقسیم سود نقدی و افزایش سرمایه روی آن وجود ندارد. ولی در نمودار تعدیل نشده تاثیر این عامل‌ها در نمودار قیمت به صورت گپ نموداری ظاهر می‌شود.

نقطه‌های قوت و ضعف نمودارهای تعدیل شده

• به راحتی می‌توان همراه با نمودار از اندیکاتور یا اسیلاتور بهره برد
• حمایت‌ها و مقاومت‌های نمودار به خوبی نشان داده می‌شود
• از خط روند راحت‌تر می‌توان برای تشخیص ترند نمودار استفاده کرد
• تاریخچه نمودار به خوبی مشخص نیست

نقطه‌های قوت و ضعف نمودارهای تعدیل نشده

• به دلیل وجود گپ در قسمت‌هایی از نمودار، اندیکاتورها نمی‌توانند به درستی کار خود را انجام دهند
• در تحلیل تکنیکال تاریخچه سهم بررسی می‌شود، بنابراین بهتر است اثر عواملی مانند تقسیم سود یا افزایش سرمایه بر نمودار اعمال شود

استفاده از هر دو نمودار، بستگی به روش معامله شما دارد. به همین علت است که سرمایه‌گذاران با تجربه همیشه توصیه می‌کنند که روش معامله خاص خود را پیدا کنید و به آن پایبند باشید.