تعریف تکیه گاه

مطلب مرتبط: برای دانلود فایل pdf جزوه آموزشی اینجا کلیک کنید

حفظ ارزش‌ها شاکله اصلی هنر مقاومت

یک پژوهشگر گفت: مقاومت جهان اسلام در برابر فرهنگ جهانی و قوت‌بخشی به فرهنگ اسلامی ارزش‌هایی است که شاکله اصلی هنر مقاومت را تشکیل می‌دهد. محمود نورایی، پژوهشگر و منتقد هنری گفت: آب شدن مفاهیمی همچون جهانی شدن با رواج اینترنت در کشور نوعی نگاه سلطه‌جویان غرب و ترویج فرهنگ غربی را ایجاد کرد. از همین رو انقلاب اسلامی ارزش‌ها و دستاورد‌های خود را در تهاجم سیاست امپریالیستی می‌دید.

بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان

بر همین اساس نوعی فرهنگ مقاومت با این نگرش در کشور برنامه‌ریزی شد.

به گفته نورایی، این گفتمان با تعریف جهان اسلام و حفظ داشته‌های فرهنگی کشور‌های خاورمیانه که پایگاه اصلی جهان اسلام است، شکل گرفت. حال با گذشت یک دهه، هنر مکتبی گفتمانی ویژه و عمیقی را برای طرح مسائل عقیدتی خود یافته بود.

او افزود: این گفتمان تلاش داشت تا با قوت‌بخشی به فرهنگ اسلامی، نوعی از وحدت را در جامعه اسلامی خاورمیانه پدیدار کند تا بر حفظ این ارزش‌ها تاکید کند. این موضوع شاکله اصلی هنر مقاومت است؛ اما مناسبات سیاسی منطقه مانند، ۱۱ سپتامبر، جنگ‌های سی و سه روزه لبنان، تحریم ایران، قیام در کشور‌های عربی با عنوان بیداری اسلامی، جنگ غزه و. باعث شد تا رویکرد‌های ایدئولوژیکی که در هنر انقلاب و جنگ بود، دوباره حیات بصری پیدا کنند که همچنان این نگرش در جریان است.

نورایی بیان کرد: هنر مکتبی اساساً هنری مبتنی بر عقیده است برای همین قوام خود را از تلاطم‌های اجتماعی و سیاسی می‌گیرد، نه فرم و مباحث زیبایی‌شناسی هنر. هنر مکتبی بخاطر ایدئولوژیک بودن، جریانی زنده در عرصه هنری کشور است.

این پژوهشگر و منتقد هنری اظهار کرد: این جریان هنری که تاکنون هنر انقلاب، جنگ، هنر ارزشی و مقاومت را ذیل خود قرار داده، می‌تواند در آینده نیز بر کثرت این مضامین بیفزاید؛ زیرا این هنر تکیه‌گاه اصلی خود را بر فرهنگ شیعی قرار داده و تلاش می‌کند صحنه هنر را جایی برای مبارزه با طاغوت‌های زمانه، مبارزه با نفسیات و تجلی معنویت و تعهد انسان به اخلاقیات کند.

اخبار استان خوزستان

اخبار مقاومت

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.poolnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «پول نیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۰۹۸۵۲۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۰۰۲۲۱۰۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

دفاع مقدس گنجینه‌ای ارزشمند از اقتدار ایران اسلامی

به گزارش ایرنا، استان دارالمومنین و دارالمجاهدین همدان در دوران دفاع مقدس حدود هشت هزار شهید، ۱۷ هزار جانباز و یک هزار آزاده را تقدیم انقلاب اسلامی کرده است روزهایی که غیور مردان استان همدان همانند رزمندگان سایر نقاط کشور برای دفاع از این مرز و بوم راهی جبهه های حق علیه باطل شدند تا اجازه ندهند حتی یک وجب از خاک مقدس ایران اسلامی به دست دشمنان بیفتد.

۳۱ شهریور ۵۹ همزمان با آغاز جنگ تحمیلی علیه ایران به نام هفته دفاع مقدس نامگذاری شده است که امسال این هفته با عناوین ۳۱ شهریورماه با نام "پیشکسوتان دفاع مقدس و مقاومت"، اول مهر با نام "معنویت، زنان، خانواده و سلامت"، ۲ مهرماه به نام "ولایتمداری، جوانان، علم و دانش‌پژوهی"، سوم مهرماه به نام "شهیدان، جانبازان، آزادگان، صلابت و فخر آفرینی"، چهارم مهر به نام "دفاع همه جانبه، اصناف و سربازان"، پنجم مهر به نام "وحدت ملی، بصیرت، دشمن شناسی و استکبارستیزی"، ششم مهرماه به نام "نیروهای مسلح، بسیجیان، جهادگران و روحانیون" و هفتم مهرماه با عنوان "فرماندهان، عزتمداران و حماسه آفرینان" مزین شده است.

در آستانه آغاز هفته دفاع مقدس سومین آیین تجلیل و تکریم سراسری یک میلیون پیشکسوت دفاع مقدس و مقاومت آغاز و در استان همدان نیز در این برنامه ملی از ۲۵ هزار رزمنده پیشکسوت تجلیل شد.

نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه همدان در این آیین گفت: امروز نهال انقلاب که پیشکسوتان عرصه مقاومت با دستان خود کاشتند به ثمر نشسته و درختی تنومند شده است که با نقشه ها و توطئه های دشمنان آسیب نمی بیند.

آیت‌الله «حبیب‌الله شعبانی‌ موثقی» افزود: دشمن در سال های جنگ به دنبال این بود که نهال تازه کاشته شده انقلاب اسلامی را از ریشه درآورد.

وی با بیان اینکه برای حفظ این درخت به همکاری جامعه اسلامی نیاز است اظهار داشت: دشمن تلاش‌های فراوانی برای آسیب زدن به کشور می‌کند و در جریان اتفاقات اخیر در کشور نیز نقشه‌هایی را طراحی و از لحاظ رسانه‌ای ورود کرده است، اگرچه این نخستین بار نیست اما انقلاب اسلامی مقاوم‌تر از این است که با این حرکت‌ها از پا در بیاید.

نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه همدان با قدردانی از زحمات پیشکسوتان عرصه دفاع مقدس تصریح کرد: با شکل‌گیری انقلاب اسلامی یک جنبش اجتماعی و حرکتی جدید در عالم مطرح شد که با تمام انقلاب‌های دنیا متفاوت بود.

تدارک ۳۰۰ عنوان برنامه برای گرامیداشت هفته دفاع مقدس

هر ساله در هفته دفاع مقدس برنامه های مختلفی در نقاط مختلف کشور برگزار می شود که تداعی گر روزهای حماسه و دفاع است و در استان همدان نیز به گفته مدیرکل بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس همدان سه هزار برنامه در قالب ۳۰۰ عنوان برای گرامیداشت هفته دفاع مقدس در استان همدان تدارک دیده شد.

سردار «مهدی ظفری» افزود: اجرای این برنامه‌ها با شعار "ما مقاوم هستیم" و بر اساس اندیشه و توجه به اندیشه‌های ولایت با تعریف تکیه گاه تعریف تکیه گاه رویکرد خدمت رسانی در دستور کار قرار گرفت.

وی خاطر نشان کرد: ترویج فرهنگ و ارزش های دفاع مقدس و روحیه ایثارگری به یک ارزش مهم در جامعه تبدیل و این فرهنگ باید در پیچیدگی و مشکلات امروز، برای نسل جدید بازگو شود.

مدیرکل بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس همدان با بیان اینکه باید قدر این امنیت که مرهون خون شهدای انقلاب و دفاع مقدس است را بدانیم اظهار داشت: ارزش‌های انقلاب باید به واسطه گفتمان سازی بیمه شوند و همه احساس کنند که صاحب تعریف تکیه گاه ارزش‌های انقلاب هستند.

استاندار همدان: فرهنگ ناب دفاع مقدس به نسل جوان منتقل شود

استاندار همدان در نخستین گردهمایی بین المللی نهضت ترجمه و انتشار مفاهیم ارزشی دفاع مقدس استان همدان گفت: در راستای تقویت روحیه انقلابی جامعه باید به صورت منسجم و همه جانبه و با استفاده از ابزارها و تکنولوژی‌ها در گسترش فرهنگ دفاع مقدس کوشید و این موضوع را به شیوه‌های مختلف به نسل جوان جهان انتقال داد.

«علیرضا قاسمی فرزاد» با تاکید بر ضرورت ترجمه و انتشار مفاهیم ارزشی دفاع مقدس، اظهار داشت: تاریخ دفاع مقدس سرشار از رشادت‌هایی است که رزمندگان اسلام در جبهه‌های حق علیه باطل انجام دادند که این فرهنگ ناب، رشادت و جانفشانی در دفاع از کیان اسلامی باید به نسل جوان انتقال داده شود.

وی با اشاره به ضرورت ترویج فرهنگ دفاع مقدس و تقویت روحیه انقلابی جامعه، تصریح کرد: ترجمه و انتشار مفاهیم ارزشی دفاع مقدس می‌تواند مرز بین کشورهای جهان را از بین برده و زمینه‌ انتقال فرهنگ ایثار و شهادت را به تمامی جوامع فراهم کند.

قاسمی فرزاد اظهار داشت: در کشور عزیز اسلامی ما تعریف تکیه گاه اسطوره‌ها و قهرمانان ملی کم نیستند، ما سرداران و اسطوره‌هایی همچون شهید سلیمانی، شهید همدانی و دیگر شهدایی که در سطح استان و ملی مطرح‌اند را داریم که لازم است در باره آن‌ها فیلم، سریال و مستند ساخته شود.

وی تصریح کرد: یکی از آثار انتقال فرهنگ ایثار و شهادت، نشان دادن واقعیت‌ها، رشادت‌ها و حماسه‌آفرینی رزمندگان دفاع مقدس به مردم و کشورهای دنیا است.

استاندار همدان همچنین در آیین رژه نیروهای مسلح نیز گفت: هدف از بزرگداشت هفته دفاع مقدس ملت ایران تنها گرامیداشت موفقیت در برابر تجاوز و حمله رژیم بعثی با حمایت کشورهای غربی و شرقی نیست بلکه بزرگداشت و افتخاری برای توانمندی ایران اسلامی در مقابله با جبهه کفر است.

قاسمی فرزاد خاطرنشان کرد: به دنبال پیروزی انقلاب در سایه رهبری امام راحل، دشمن با این باور که می تواند به کشور آسیب بزند با طراحی توطئه های مختلف در نهایت جنگ تحمیلی علیه این کشور را آغاز کرد.

رزمندگان اسلام با دست خالی ولی با توانمندی در برابر دشمن ایستادند

قاسمی فرزاد گفت: در آغازین روزهای جنگ تحمیلی به علت فرار برخی سران نظامی خودفروخته و نبود تجربه کافی برای مقابله و مواجهه با دشمنان، جوانان متعهد، متخصص و غیور ایران اسلامی با اتکا به سلاح ایمان و با اراده ای قوی، محکم و استوار در برابر دشمن ایستادند.

وی ادامه داد: دفاع مقدس مشحون و مملو از ایثارگری و دلاورمردی رزمندگان اسلام و جوانان برومند این سرزمین در قالب نیروهای مسلح، بسیج و مردم است که با دست خالی ولی با اقتدار و توانمندی در برابر دشمن ایستادند.

برپایی نمایشگاه تخصصی کتاب با محور ادبیات پایداری و مقاومت در همدان

مدیر ادبیات اداره‌کل بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس استان ‌همدان از برپایی سومین نمایشگاه تخصصی کتاب همزمان با هفته دفاع مقدس با محوریت ادبیات پایداری و مقاومت در مرکز فرهنگی باغ موزه دفاع مقدس همدان خبر داد.

محمد برخوردار با بیان اینکه کتاب‌ها در این نمایشگاه با ۲۵ درصد تخفیف عرضه می شود اظهار داشت: موضوعات کتاب‌ها شامل کودک و نوجوان، خاطره و تاریخ شفاهی، مستند روایی و کتاب‌های صوتی است.

وی خاطرنشان کرد: نمایشگاه کتاب ادبیات پایداری و مقاومت در همدان با حضور نویسندگان ادبیات پایداری و مقاومت تا هشتم مهر در مرکز فرهنگی باغ موزه دفاع مقدس شهر همدان برای حضور علاقه‌مندان برپا است.

نمایشگاه بزرگ توانمندی ها و اقتدار با ۵۰ غرفه در باغ موزه همدان

سومین نمایشگاه بزرگ توانمندی ها و اقتدار با ۵۰ غرفه به صورت شاخص در باغ موزه دفاع مقدس همدان به مناسبت چهلمین و دومین سالگرد دفاع مقدس گشایش یافت.

مدیرکل بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس همدان راه اندازی این نمایشگاه را با نگاه خدمات‌رسانی به مردم اعلام کرد و اظهار داشت: نمایشگاه ما مقاوم هستیم به مناسبت گرامیداشت چهل و دومین سالگرد هفته دفاع مقدس با شعار دفاع مقدس امسال ما مقاوم هستیم برپا شده است.

سردار «مهدی ظفری» خاطرنشان کرد: تجهیزات نوین دفاعی، نمایشگاه تخصصی کتاب دفاع مقدس، غرفه های فرهنگی و هنری، کودک و نوجوان، عفاف و حجاب، مشاوره رایگان و ویزیت پزشک رایگان در این نمایشگاه دایر است.

وی افزود: رده های نظامی و انتظامی، دستگاه های دولتی، سپاه، ارتش، بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس، پدافند هوایی غرب کشور، پایگاه سوم شکاری شهید نوژه، پادگان قهرمان، هلال احمر، کانون پرورش فکری، استانداری، اداره برق، مرکز اسناد غرب کشور، شهرداری همدان، جهاد کشاورزی و ۲۲ پایگاه بسیج نمونه محلات استان در برپایی این نمایشگاه به ارائه خدمات پرداختند.

وی با اشاره به اینکه نمایشگاه دفاع مقدس با ۵۰ غرفه به صورت شاخص تا هفتم مهر در باغ موزه دفاع مقدس شهرستان همدان آماده بازدید عموم علاقه مندان است تصریح کرد: ترویج فرهنگ ایثار و شهادت، بیان بازخوردها و دستاوردهای دوران دفاع مقدس در عرصه های مختلف علمی، فرهنگی، نظامی و غیره، اقتدار و تعریف تکیه گاه خودکفایی از اهداف برگزاری این نمایشگاه است.

نهادینه کردن فرهنگ دفاع مقدس راهکار مهم برای صیانت از جوانان در برابر تهاجم فرهنگی

مدیرکل بنیاد شهید و امور ایثارگران استان همدان گفت: همزمان با گرامیداشت چهل و دومین سالگرد دفاع مقدس، ۲۰ عنوان ویژه برنامه‌ با هدف نهادینه کردن فرهنگ ایثار، شهادت و آزادگی در نقاط مختلف استان اجرا می شود.

«مجید صفدریان» با اشاره به اینکه فرهنگ دفاع مقدس ظرفیت گسترده ای برای جذب جوانان دارد، افزود: دفاع مقدس اگر به درستی تبیین نشود، ارزش‌های آن توسط دشمنان تحریف و به نوع دیگری بیان خواهد شد.

وی، کیفی سازی برنامه‌های هفته گرامیداشت دفاع مقدس با استفاده از ظرفیت جهاد تبیین و ایثارگران حاضر در جبهه ها را ضروری دانست و اظهار داشت: نهادینه کردن فرهنگ دفاع مقدس یکی از راهکارهای موثر برای صیانت از جوانان در برابر تهاجم فرهنگی دشمنان است.

صفدریان تصریح کرد: دیدار و دلجویی از خانواده شهدا و ایثارگران در قالب طرح سپاس با همکاری مدیران دستگاه دولتی، نهادهای نظامی و انتظامی و نواختن زنگ ایثار در ۶ مهرماه از دیگر برنامه های گرامیداشت هفته دفاع مقدس در استان همدان است.

برگ برگ تاریخ هشت سال دفاع مقدس سرشار از حماسه، ایثار، مقاومت و سلحشوری رزمندگان و غیور مردانی است که برای دفاع از این سرزمین از جان خود گذشتند تا یک وجب از این خاک به دست دشمنان نیفتد و اکنون همه باید برای تبیین این ارزش ها به نسل جوان و حفظ آن تلاش کنند.

برچسب‌ها انقلاب اسلامی ایران شهر همدان هفته دفاع مقدس علیرضا قاسمی فرزاد افتتاح نمایشگاه

کلمات مخالف یا متضاد فارسی درس به درس پایه‌ ابتدایی

کلمات مخالف تعریف تکیه گاه یا متضاد فارسی درس به درس پایه‌ ابتدایی

تعریف کلمات متضاد (مخالف) پایه ابتدایی: به کلماتی گفته می‌شود که از نظر معنی و مفهوم مخالف هم هستند. مانند: (تاریک و روشن) که مخالف همدیگرند.

دو کلمه را که معنای مخالف داشته باشند، متضاد می‌نامند.

گفته شده شرط متضاد بودن دو کلمه آن است که هر دو از یک زبان باشند.

مانند: بیاض و سیاه/ حیات و مرگ را متضاد به شمار نیاورده‌اند، اگر چه در معنی متفاوتند.

برای نشان دادن کلمات مترادف در بین دو کلمه علامت مساوی (=) قرار می‌دهند و برای نشان دادن کلمات متضاد در بین دو کلمه علامت نامساوی (≠) قرار می‌دهند.

یک نکته: کلماتی که دارای «می» کاری هستند برای ساختن مخالف آن‌ها از ترکیب «ن‍ِ» در ابتدای کلمه استفاده می‌شود.

کلمات مخالف یا متضاد فارسی به ترتیب حروف الفبا پایه اول ابتدایی

برای مشاهده مخالف کلمات کلاس اول دبستان لینک آبی زیر رو لمس کن

کلمات مخالف یا متضاد فارسی درس به درس پایه دوم ابتدایی

برای مشاهده مخالف کلمات کلاس دوم دبستان روی لینک آبی زیر کلیک کن

کلمات مخالف یا متضاد فارسی درس به درس پایه سوم ابتدایی

برای مشاهده مخالف کلمات کلاس سوم دبستان روی لینک آبی زیر کلیک کن

کلمات مخالف یا متضاد فارسی درس به درس پایه چهارم ابتدایی

برای مشاهده مخالف کلمات کلاس چهارم دبستان روی لینک آبی زیر کلیک کن

کلمات مخالف یا متضاد فارسی درس به درس پایه پنجم ابتدایی

برای مشاهده مخالف کلمات کلاس پنجم دبستان روی لینک آبی زیر کلیک کن

کلمات مخالف یا متضاد فارسی درس به درس پایه ششم ابتدایی

برای مشاهده مخالف کلمات کلاس ششم دبستان روی لینک آبی زیر کلیک کن

جمله سازی با کلمات مخالف یا متضاد فارسی پایه ابتدایی (40 جمله)

1-کسانی که کارهای هنری انجام می‌دهند هنرمند و کسانی که هنر ندارند بی هنر هستند.

2- هر آمدن یک رفتن دارد.

3- هیچ گرانی بی علت نیست و هیچ ارزانی بی حکمت.

بی نیاز ≠ نیازمند

4- بی نیاز و نیازمند هردو بنده خدا هستند.

5- برای مسافرت به جاده‌های پست و بلند رفتیم.

6- بعد از شب تاریک صبحی روشن است.

7- افراد قوی از افراد ضعیف محافظت می‌کنند.

8- افراد باهوش باید به افراد کم هوش کمک کنند تا بتوانند مسائل را به درستی حل کنند.

9- یکی از ویژگی‌های انسان این است که گاهی شادمان و گاهی غمگین است.

10- من به افراد ناتوان کمک می‌کنم تا توانا شوند.

11- حرکت منظم شب و روز یکی از معجزات خداوند است.

12- الاکلنگ برای بالا و پایین شدن کودکان است.

13- زشت و زیبا در محضر خداوند با هم برابرند.

14- پسرکی جوان دست فردی پیر را بگرفت.

15- باران دشت خشک ما را خیس کرد.

16- خنده می‌زنم بر گریه‌های بی امان شبانه‌ام.

17- خوبی و بدی یادگار ما در این دنیاست.

18- افراد ترسو دوست دارند جای افراد دلیر باشند.

محروم ≠ بهره مند

19- افراد محروم با توکل به خدا و کمک خواستن از او می‌توانند از برکات خداوند بهره مند شوند.

20- دیر یا زود بازگشت همه‌ی انسان‌ها به سوی خداست.

21- اگر همیشه راست بگویید، نیازی نیست چیزی را به دروغ در ذهن بسپارید.

22- ورزش و خواب بخشی از روند روزانه و شبانه‌ام شده‌است.

23- پایان تاریکی روشنایی بیداد می‌کند.

24- سیاه و سفید دو رنگ متضاد هستند.

مطلب مرتبط: برای دانلود فایل pdf جزوه آموزشی اینجا کلیک کنید

25- در فصل بهار هوا گاهی گرم و گاهی سرد است.

26- برای دیدن ناشناخته‌ها به سفرهای آشنا برو.

27- با دیدن تو کلیه ویرانه دلم آباد خواهد شد.

28- دیدن روی باران زیادی بر کم و کاستی‌هایم اثر می‌گذارد.

29- مرگ و زندگی دست خداست.

30- از نقطه آغاز تا پایان راه به یاد خدا باش.

31- جنگ تدبیر بی خردان و صلح پیشه عاقلان.

32- برای آسان شدن هر دشواری باید مطالعه کرد.

33- افراد ثروتمند به افراد فقیر کمک می‌کنند.

به آرامی ≠ به تندی

34- باران به آرامی می‌بارید و من به تندی دل تنگ تو.

35- اخلاق ناپسند دوستم پسندیده نیست.

36- از خیر و شر روزگار نترس.

37- جوانمرد کسی است که بدی را با نیکی پاسخ دهد و ناجوانمرد برعکس.

38- بگو نگو های دوستانه تبدیل به جنگ شد.

39- سیراب می‌شود لب هر تشنه با یاد حسین.

جانور اهلی ≠ جانور وحشی

40- جانوران اهلی قابلیت نگهداری در خانه را دارند ولی جانوران وحشی خیر.

آموزش و تدریس کلمات مخالف یا متضاد فارسی پایه ابتدایی – سخنی با معلمان و آموزگاران پایه ابتدایی

آیا همه‌ی کلمات فارسی متضاد یا مخالف دارند؟

هر زبان مجموعه‌ای از کلمات (تک واژها و واژه‌ها) است. هر تکواژ دارای مجموعه‌های از ویژگی های معنایی است که برای توصیف و شرح معنای آن تکواژ به کار می‌رود.

مثلاً از طریق رابطه معنایی “ترادف” می‌توان واژه‌های هم معنا را جدا کرد و گفت ≠ “پدر” و “بابا” در یک معنی هستند و یا از طریق رابطه‌ی تضاد گفت “روز” و “شب” ضد هستند.

برای توجیه اصطلاحات معنایی “تضاد” می‌توان از این مشخصه استفاده کرد:

متضاد به دو واژه‌ای گفته می‌شود که کلیه‌ی مشخصه‌های آن‌ها به‌جز یک مشخصه یکسان باشد یا فقط در یک مشخصه اختلاف داشته باشد.

این مشخصه‌ی استثنایی باید بتواند یک پدیده را به دو وضعیت متمایز تقسیم کند. طبق این تعریف میتوان گفت “پیر” و “جوان” متضاد هستند؛ زیرا هر دو حاکی از سن افراد هستند و فقط در مقدار سن یکسانی ندارند.

در این راستا واژه‌های “مرد” و “دختر” نمیتوانند ضد باشند، زیرا تفاوت آنها در بیش از یک مشخصه است.

واژه‌های متضاد حتماً باید در تمام ویژگی‌ها مثل هم باشند، به جز یک ویژگی اصلی و هر دو کلمه در یک مقوله و گروه قرار گیرند و ویژگی‌های مشابه به هم داشته باشند.

مثلاً هیچ گاه نمیتوان گفت ≠ “آسمان” ضد “خاک” است؛ زیرا تفاوت آسمان و خاک در بیشتر از یک مورد است و این دو کلمه در یک مقوله قرار نمی‌گیرند.

برخی نیز رابطة تضاد بین کلمات را این گونه معنی کرده‌اند ≠ «دو کلمه را گویند که در “صورت” مختلف و در “معنی” ضد یکدیگر تعریف تکیه گاه باشند ≠ مثل خوبی و بدی»

در این تعریف بر این امر تأکید شده است که دو کلمة متضاد حتماً باید در “صورت” و “ظاهر” مختلف باشند تا معنی ضدّیت را برساند.

البته خلاف این امر نیز دیده شده است که کلمات حتی در ظاهر کاملاً شبیه هم هستند؛ امّا معنای ضدّیت خویش را حفظ کرده‌اند که از آن تحت عنوان “اضداد” یاد می‌شود. مثل واژه‌ی “فراز” که هم به معنی “باز” است و هم “بسته”.

در لغت نامه‌ی “دهخدا” ذیل این کلمه چنین آمده است ≠ «فراز آمدن، فراز شدن، فراز کردن، فراز گردیدن، فراز گشتن، در این معنی از اضداد است و به معنی بسته نیز می‌آید» (دهخدا ذیل کلمه). و نیز کلمات “خواجه” در زبان فارسی و “مولی” در زبان عربی که هم به معنی “سرور” و “آقا” است و هم “عبد” و “غلام”.

باید اذعان کرد، به‌راحتی نمی‌توان واژه‌هایی را یافت که از نظر ویژگیهای معنایی کاملاً با هم مطابقت داشته باشند. این امر مخصوصاً برای کسانی که در صدد آموزش زبان فارسی هستند و خود اهل این زبان نیستند، مشکل‌تر می‌نماید.

مثلاً تعداد واژه‌های متضادی که کاملاً از نظر معنایی با هم یکسان باشند، مگر در یک مورد، بسیار کم است. به همین خاطر است که یافتن واژه‌های متضاد گاهی با دردسر و اختلاف نظر روبه‌رو می‌شود.

این امر نه تنها در واژههای متضاد؛ بلکه در یافتن واژه‌های مترادف نیز صدق می‌کند. زیرا هم معنایی کامل بسیار نادر است.

حتی واژه‌هایی که معانی آنها بسیار نزدیک به هم است، در جنبه‌های ظریفی که عموماً منشأ کاربرد شناختی دارند، با هم متفاوتند.

مثلاً اگر چه معانی گروه واژه‌هایی چون “زیاد، فراوان، بسیار” یکی است؛ امّا هر کدام از آنها در بردارنده‌ی معنایی است که دیگر واژگان از آن بی بهره‌اند؛ یعنی در همین گروه ترادفی بار معنایی “بسیار” بیشتر از “زیاد” و “فراوان” است.

با مطالعه در محتوا و مشخصه‌های واژه‌ها معلوم می‌شود، دو واژه هیچ گاه به طور دقیق هم معنا نیستند، زیرا ممکن است، بار محتوایی و معنایی آنها به مقدار کمی با هم تفاوت داشته باشند. “برخی معتقدند در هیچ زبانی کلمات مترادف وجود ندارد، زیرا اگر دو کلمه به ظاهر هم ردیف و یا نزدیک به هم باشند، از جهت مورد استعمال در عبارات فصیح و بلیغ با هم مترادف نخواهد بود”

امکانات زبانی اجازه نمی‌دهد، دو واژه معنای واحدی را به طور کامل داشته باشند.

فقط گاهی، واژه‌ها در برخی هم‌نشینی‌ها روی زنجیره‌ی گفتار می‌توانند معنای واحدی بیابند. واژه‌های هم معنا تنها به طور ناقص می‌توانند در برخی بافت‌های ویژه با یکدیگر هم معنا شوند.

تفاوت‌های موجود میان واژه‌های هم معنا برخاسته است، از کاربردهای لهجه‌ای سبکی (ادبی، غیرادبی و غیره) گونه‌ای (گفتاری، نوشتاری، رسمی، غیر رسمی) در زمانی (غیر هم زمانی) بافتی (از نظر هم نشینی با واژه‌های دیگر دارای توزیع جداگانه باشند) و بار عاطفی به سبب چنین مسایلی معنی شناسان معتقدند هم‌معنایی مطلق میان واژه‌ها نیست»

طرز ساخت واژه‌های متضاد

در بیان و کیفیت ساخت واژگان متضاد باید توجه داشت، در زنجیره‌ی گفتار برخی از واژه‌ها در معنی، ضد هم هستند و از نظر شکل و ساختار ظاهری بین دو واژه‌ی متضاد تناسبی دیده نمی‌شود.

در این‌گونه موارد، کاربرد اهل زبان، معیار است و کلماتی را که اهل زبان ضد هم به کار می‌برند، اضداد می دانیم، البته در رابطه‌ی هم نشینی آنها با کلمات دیگر. اینگونه کلمات سماعی‌اند.

در کلمات متضادی که از نظر معنوی چنین رابطه‌ای با هم دارند، بعد از آن که آن کلمه در نتیجه‌ی ساختارهای دستوری، حالت‌های مختلف گرفت، کلمه‌ی ضد آن نیز چنین حالت‌هایی را عیناً می‌گیرد.

به عبارت دیگر در اینگونه کلمات، تکیه بر اصل دو کلمه‌ای است که ضد هم هستند و پیشوندها و پسوندهایشان تکرار می‌شود. مثل روز شب / روزانه شبانه / روزی شبی / روزها شب‌ها.

گاهی برای ساخت کلمات متضاد تحت تأثیر قواعد صرف و نحو عربی تعریف تکیه گاه هستیم. مثلاً ساختار “اسم فاعل” ضدی می‌شود برای ساختار “اسم مفعول” مانند ظالم مظلوم یا حاکم محکوم.

امّا در همین ساختار نیز گاهی کلمات نمی‌توانند به صورت متضاد به کار روند. مثلاً در ساختار فارسی هیچ وقت “عالم” را ضد کلمه “معلوم” نمی‌دانیم؛ بلکه معتقدیم ضد “عالم”، “جاهل” است.

از طرفی برخی از جفت واژه‌های متضاد نیز قیاسی هستند و از قوانین و ساختار خاصی پیروی می‌نمایند. مثلاً در برخی از کلمات ضد “با” می‌شود “بی”. مثال ≠ “با ادب” – “بی ادب”، “باارزش” -“بیارزش”. برای بیان این امر می‌توان آن را در ساختار کلمات “مشتق” و “مرکب” به طور جداگانه بررسی نمود.

نتیجه مباحث متضاد کلمات

1- در زبان فارسی کلمات متضاد کاربرد فراوان و ساختارهای متفاوتی دارند که چون به طور تجربی از کودکی با آنها مأنوس بوده‌ایم هنگام یافتن یا کاربرد آنها کمتر دچار درنگ یا لغزش و خطا می‌شویم؛ ولی هنگام آموزش به غیر فارسی زبانان گاهی با مشکل روبه‌رو می‌شویم.

2- در تشخیص واژگان متضاد، کاربرد اهل زبان اولین و مهمترین معیار و محک است؛ زیرا ممکن است، در بین اهل زبان جفت واژگانی به عنوان متضاد به کار روند که برای غیر اهل زبان تشخیص تضاد آن ممکن نباشد. در اینگونه واژگان در ظاهر لفظ و معنای واژه هیچگونه تضادی دیده نمی‌شود و فقط معیار اهل زبانند.

3- ساختمان واژگان متضاد از قانون و نظام خاصی پیروی نمی‌کند. اگر چه برخی از ساختارهای آن قیاسی است و می‌تواند الگوی مشترکی داشته باشد امّا در اکثر موارد اینگونه نیست و حالت سماعی دارد.

4- متضادهای سماعی سه دسته‌اند، متضادهایی که یک جزء ثابت دارند، متضادهایی که هر دو جزءشان متغیر است و متضادهای ترکیبی که نوع اخیر خود به دو دسته همراه با واو عطف و بدون واو عطف قابل تقسیم‌اند.

5- کلمات متضاد باید در تمام مشخصه‌ها با هم یکسان باشند به جز یک مشخصه. پس اگر جفت واژگانی در بیش از یک مشخصه با هم اختلاف داشته باشند، نمی‌توانند با هم رابطه ضدیت برقرار نمایند.

6- رابطه تضاد اعم از نفی است. به عبارتی تمام کلمات منفی با هم رابطة ضدیّت دارند؛ امّا تمام اضداد نمی‌توانند رابطة نفی برقرار کنند. رابطة تضاد و نفی عموم و خصوص مطلق است.

7- برخی از جفت واژه‌های متضاد تحت تأثیر زبان عربی ساخته شده‌اند. مثلاً در زبان عربی ساختار “اسم فاعل” و “اسم مفعول” می‌توانند نسبت به هم ضدیت داشته باشند. مثل “ظالم” و “مظلوم”. امّا در همین ساختار واژه‌هایی هستند که رابطة ضدیّت را نمی‌رسانند. مثل “عالم ” که ضد آن “معلوم” نیست؛ بلکه “جاهل” است.

8- در ساختار کلمات مشتق که از قانون و نظام خاصی برای ساخت واژگان متضاد پیروی می‌شود، تمام وندهایی که در ساختمان اضداد به کار می‌رود پیشوند است و در بررسی‌های انجام شده “میان وند” یا “پسوند” دیده نشد.

9- در ساختمان کلمات مشتق هنگام ساخت متضاد گاهی تکواژ آزاد آن تکرار می‌شود و تکواژ وابسته آن متغیّر است و گاهی برعکس تکواژ وابسته تکرار می‌شود و تکواژ آزاد به عنوان ضد آورده می‌شود.

10- تمام کلماتی که در دستور زبان با هم رابطه‌ی تضاد دارند، می‌توانند در بدیع نیز آرایه تضاد و مطابقه داشته باشند؛ امّا تمام آنچه در بدیع و در بین بدیع شناسان می‌توانند با هم مطابقه داشته باشند در دستور زبان نمی‌توانند رابطة تضاد با هم داشته باشند. مثل تضاد چهار عنصر در بدیع که در دستور زبان، دستور نویسان تضادی بین آنها قائل نیستند.

11- در برخی از ساختارهای مرکب که کلمه از دو تکواژ معنی دار تشکیل شده، می‌تواند واژهای مشتق به عنوان ضد آن در نظر گرفته شود. برعکس این امر نیز صادق است؛ یعنی واژه‌ای مشتق که ضدّی مرکّب داشته باشد.

12- جفت واژه‌های متضاد باید حتماً از یک زبان باشند؛ نمی‌توان ضد کلمه‌ای را به زبان دیگر بیان کرد. مثل موت و زندگی.

13- گاهی اضداد در کنار هم به عنوان واژه‌ای جدید در دایره‌ی واژگان زبان به زندگی خود ادامه می‌دهند و کم کم حالت یک کلمه را می‌گیرند.

14- از آنجایی که بحث طباق و تضاد و پارادوکس (متناقض نمایی) در حوزه علم بلاغت نیز در بردارندة بحث تضاد در دستور است؛ بخصوص در مواردی که در ساخت و کابرد تضاد باید به معنای آن توجه داشت، آشنایی با بدیع و بیان می‌تواند مفید واقع شود.

کلمات مخالف یا متضاد فارسی

جستجوی کلمات متضاد سخت – آموزش کلمه متضاد یا مخالف – معنی متضاد یا مخالف کلمات -متضاد کلمات انواع – علامت متضاد -آموزش واژه متضاد یا مخالف کلمه – تدریس متضاد و مخالف کلمه – جستجوی واژگان مخالف و متضاد

امام موسی صدر زندانی خویش است

مهدیه پالیزبان نویسنده‌ی کتاب «آدم‌ربایی در لیبی» در یادداشتی که در اختیار انصاف نیوز قرار داده است، نوشت:

شخصیت‌های مؤثر سیاسی و اجتماعی در خاورمیانه گاه اقبال بلندی برای رسیدن به دوران فراغت ندارند و قربانی تسویه حساب‌ها می‌شوند. این میان مردی است که قربانی توافق قدرت‌ها و رقبا و حسودان شده و هزینه این توافق را با اسارت در بی‌خبری می‌دهد.

ربایش افراد یا آنچه در متون حقوقی بین‌المللی «ناپدیدشدگی اجباری» می‌گویند، اتفاق رایجی در آمریکای لاتین دهه‌های 60 و 70 میلادی بود. اما آنچه 44 سال قبل در طرابلس لیبی رخ داد، به دلیل جایگاه فرد ربوده شده متفاوت است: رئیس مجلس اعلای شیعیان، مؤسس مقاومت علیه اسرائیل، مروج گفتگوی ادیان و رهبری اجتماعی برای محرومیت‌زدایی و توانمندسازی محرومان، در سفری رسمی به وسیله میزبان ربوده شد. 44 سال قبل امام موسی صدر در طرابلس لیبی، ربوده شد. اتفاقی که آنقدر باورنکردنی بود که مدت‌ها خانواده و نزدیکان را در بهت فرو برده بود. ربوده شدن اتفاق مرسومی نبود که کسی بداند چه باید کرد. در یک طرف حکومتی بسته و خودکامه بود و در سویی دیگر مردی که تأثیرش بیش از عنوان‌های رسمی‌اش بود.

در ماه‌های پر حادثه نیمه دوم سال 1357 کمتر کسی آنقدر که باید به آنچه در نهم شهریور اتفاق افتاده بود فکرکرد.

مدت‌ها طول کشید تا خانواده و همکاران و همراهان سید موسی صدر باور کنند آدم‌ربایی اتفاق افتاده است. بعد از 44 سال همچنان بازخوانی روند وقایع با این سؤال همراه است که چطور در ملأعام شخصیتی شناخته شده و مؤثر در خاورمیانه به راحتی ربوده می‌شود و با صحنه سازی‌ای عجولانه و ابتدایی تلاش می‌شود ماجرا پنهان بماند و چطور دو کشور که سیدموسی صدر به آنها منتسب است، نتوانستند با این صحنه‌سازی کودکانه مقابله کنند و راز این ربایش را حل کنند؟

چطور می‌شود به جای موسی صدری که ظاهر خاصش زبانزد و در یاد ماندنی است، فردی عادی را سوار هواپیما کرد و ادعا کرد او صدر است و به‌رغم حکم رسمی تأیید این دروغ نتوان از حکومت رباینده مطالبه مهمان را کرد؟

چطور هنوز بعد از 44 سال برخی افراد به ظاهر مطلع، سناریوهایی را که ساختگی بودن‌شان سال‌ها قبل به اثبات رسیده، به عنوان حقیقتی محرمانه و انحصاری باور و منتشر می‌کنند؟

چطور می‌شود فرد مؤثری در تحولات کشور مؤثری چون لبنان به راحتی ربوده می‌شود و زلزله سیاسی رخ ندهد؟

چطور 44 سال از چنین جرمی می‌گذرد و کسی تلاش نمی‌کند تا استفاده درخوری از طرفیت نهادهای بین‌المللی مدعی و مرتبط انجام دهد، شاید کمکی به روشن شدن ابعاد قضیه و آزادی موسی صدر باشد؟

مرور اقدامات انجام شده در ایران و لبنان در بعد سیاسی و قضایی حیرت‌انگیز است، از این جهت که میزان فعالیت‌ها تناسبی با ابعاد جرم رخ داده و قربانی جرم ندارد.

اقدامات ایران که موطن سیدموسی صدر است، در چند تلگراف و نامه ماه‌های اول ربایش و چند پرسش در دیدار با مقامات لیبی و چند بیانیه و سفر و مذاکره افراد غیر امنیتی و غیرکارشناس خلاصه شده است.

لبنان هم که از حضور و فعالیت و اندیشه صدر بهره اصلی را برده، جز موضع‌گیری‌های سیاسی که در سال‌های اخیر بیشتر به سمت و سوی استفاده سیاسی رفته، اقدام دیگری نکرده است. آنچه در دادگاه این کشور می‌گذرد هم نتیجه پیگیری‌ها و تلاش‌های خانواده‌های ربوده‌شدگان است.

اینطور است که پرونده آدم‌ربایی آشکار و نقض حقوق و عرف بین‌الملل 44 سال عمر می‌کند و لاینحل باقی می‌ماند و گذر سالیان به جای تشدید اقدامات و نگرانی‌ها، تلاش‌های صحنه‌سازی و مختومه کردن قضیه را بیشتر می‌کند.

شناخت آنچه امام موسی صدر در طی حضور 19 ساله‌اش در لبنان رفت و انجام داد، پاسخ دردمندانه‌ای است برای این بی‌عملی و رضایت ظالمانه به استمرار جنایت ربوده شدنش.

امام موسی صدر خود را در قامت مصلح اجتماعی تعریف می‌کرد و نقش و کارکرد اجتماعی برای دین نیز قائل بود. او در صحبت‌هایش به صراحت می‌گوید اسلام شکل خاصی از حکومت را تعیین نکرده و دین نقش تسهیل‌کننده زندگی را دارد. همگام بودن با تحولات زمانه و مقتضیات و نیازهایش، تأکید بر وظیفه اجتماعی افراد و توجه به توانمندسازی محرومان و ضعیفان از ویژگی‌های بارز اندیشه و عمل او بود.

او پیش از هر چیز به ساختن و تربیت انسان‌های جامعه توجه داشت و معتقد بود وجوه مختلف شخصیت انسان را باید به رسمیت شناخت و رشد داد. تأکید او بر تعامل با تمام افراد و اندیشه‌ها (جز آنچه نژادپرستی صهیونیسم می‌خواند) چنان شاخص بود که در تمام روایت‌ها از نگاه افراد گوناگون روایت شده است.

اعتقاد او به دموکراسی در انتخابی بودن تنها سمت رسمی‌اش در مقام رئیس مجلس اعلای شیعیان، و دعوت از تمام گروه‌ها برای شرکت در این نهاد و پرهیز از وارد شدن به فعالیت‌های سیاسی مانند انتخابات مجلس، نشان می‌دهد در عین فعال بودن برای ایجاد اثر، به دنبال ایجاد انحصار نیست.

تأکید بر استقلال حرکت اجتماعی مردمی‌اش در عین تعامل با گروه‌ها و کشورهای مختلف یکی از عللی است که اسارت را برای او رقم زد. امام موسی صدر هم به استقلال لبنان و هم به استقلال خود توجه داشت و تلاش می‌کرد زیر عنوان گروه و حزب و قدرتی تعریف نشود.

و در نهایت، تلاش‌های پیشروانه‌اش برای ایجاد مقاومت علیه اسرائیل، و موضع هوشمندانه و در عین حال نادرش در دفاع از مقاومت فلسطین در عین مخالفت با طرح‌های به ظاهر همسو با منافع فلسطینیان و دفاع از حقوق شیعیان و لبنانیان موضوعی بود که بسیاری از مدافعان غیرلبنانی قضیه فلسطین از درک ابعاد آن ناتوان بودند.

آمران و حامیان ربایش و غیبت امام موسی صدر را باید در مخالفانش پیدا کرد: روحانیت سنتی که قائل به نقش اجتماعی برای خود و قرائت اجتماعی از اسلام نبود؛

آن دسته از انقلابیون تندروی ایران که به‌رغم اشتراک موضع در فعالیت علیه حکومت پهلوی، رواداری و تساهل صدر را نمی‌پذیرفتند و بعد از به قدرت رسیدن، اسلامی خشن، بسته و انحصارطلبانه با حذف تمام اندیشه‌های متفاوت پیاده کردند؛

موافقان تجزیه لبنان که به دنبال تشکیل حکومت‌های کوچک قومیتی و مذهبی در منطقه بودند و تلاش امام موسی صدر برای تقویت هویت ملی را تحمل نمی‌کردند؛

اسرائیل و حامیانش که به دنبال حذف شیعه و مقاومت بودند؛

احزاب وابسته به قدرت‌های منطقه و جهان که هر یک سر در آخوری داشتند و استقلال صدر در حرکت را تهدیدی برای ماهیت وجودی‌شان می‌دانستند، چرا که او توانسته بود با تکیه بر همراهی ملی، جریانی مردمی و اجتماعی را شکل دهد و همواره بر مستقل بودن حرکت اجتماعی‌اش تأکید می‌کرد؛

قدرت‌های غربی و شرقی که اندیشه‌های گفتگویی موسی صدر مخالف تلاش‌هایشان برای دیوارکشی بین ادیان و فرق بود.

اینگونه می‌شود که مردی مؤثر و تعیین‌کننده در مناسبات خاورمیانه و مروج اسلام غیرانحصاری و گفتگومحور و پذیرنده و تعاملی که به دنبال رشد ضعیفان برای رشد جامعه و تقویت هویت ملی و ساختن کشوری نمونه برای همزیستی ادیان و مذاهب بود، ربوده می‌شود و توافق می‌شود آزاد نشود. سید موسی صدر قربانی اندیشه و عمل خودش است.

امام موسی صدر زندانی خویش است

مهدیه پالیزبان نویسنده‌ی کتاب «آدم‌ربایی در تعریف تکیه گاه لیبی» در یادداشتی که در اختیار انصاف نیوز قرار داده است، نوشت:

در ماه‌های پر حادثه نیمه دوم سال 1357 کمتر کسی آنقدر که باید به آنچه در نهم شهریور اتفاق افتاده بود فکرکرد.

چطور می‌شود فرد مؤثری در تحولات کشور مؤثری چون لبنان به راحتی ربوده می‌شود و زلزله سیاسی رخ ندهد؟

اسرائیل و حامیانش که به دنبال حذف شیعه و مقاومت بودند؛

قدرت‌های غربی و شرقی که اندیشه‌های گفتگویی موسی صدر مخالف تلاش‌هایشان برای دیوارکشی بین ادیان و فرق بود.

ناپسندیدن روباه گفتن خر را که راضی ام به قسمت | شرح و تفسیر

ناپسندیدن روباه گفتن خر را که راضی ام به قسمت

ناپسندیدن روباه گفتن خر را که راضی ام به قسمت | شرح و تفسیر

شاعر : مولانا جلال الدین محمد بلخی

کتاب : مثنوی معنوی

قالب شعر : مثنوی

آدرس شعر : مثنوی معنوی مولوی دفتر پنجم ابیات 2382 تا 2400

نام حکایت : حکایت کسی که توبه کند و پشیمان شود و باز فراموش کند

بخش : 4 از 13 ( ناپسندیدن روباه گفتن خر را که راضی ام به قسمت )

مثنوی معنوی مولوی

خلاصه حکایت کسی که توبه کند و پشیمان شود و باز فراموش کند

گازُری خَری نحیف و لاغر داشت که کمرش در زیرِ سنگینی بار زخمی شده بود . و در آن وادی چیزی جز آب پیدا نمی شد که بخورد . و اتفاقاََ در آن حوالی بیشه ای قرار داشت و در آن شیری زندگی می کرد . روزی میان آن شیر و فیلی نیرومند جنگی رُخ داد و شیر در اثنای این جنگ مجروح شد و زآن پس از شکار جانوران فروماند . چون گرسنگی بر او غالب شد به روباهی امر کرد که به حومۀ بیشه برود و در صورتی که خری را دید او را با حیله نزدِ او آورد تا به اصطلاح دلی از عزا درآورد . روباه به شیر گفت : شاها ، خیالت راحتِ راحت باشد که حیله گری کارِ اصلی من است . روباه این را گفت و …

متن کامل ” حکایت کسی که توبه کند و پشیمان شود و باز فراموش کند “ را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.

متن کامل ابیات ناپسندیدن روباه گفتن خر را که راضی ام به قسمت

ابیات 2382 الی 2400

2382) گفت روبه : جُستنِ رِزقِ حلال / فرض باشد از برایِ اِمتثال

2383) عالَمِ اسباب و ، چیزی بی سبب / می نیابد ، پس مهم باشد طلب

2384) وَابتَغُو مِن فَضلِ الله است امر / تا نباید غصب کردن همچو تَمر

2385) گفت پیغمبر که : بر رزق ای فتا / در فرو بسته ست و بر در قفل ها

2386) جنبش و آمد شدِ ما و اکتساب / هست مِفتاحی بر آن قفل و حجاب

2387) بی کلید ، این در گشادن راه نیست / بی طلب ، نان سنّتِ اَلله نیست

2388) گفت : از ضعفِ توکّل باشد آن / ورنه بِدهد نان کسی که داد جان

2389) هر که جوید پادشاهی و ظفر / کم نیاید لقمه یی نان ای پسر

2390) دام و دد ، جمله همه اَکّالِ رزق / نه پی کسب اند ، نه حمّالِ رزق

2391) جمله را رزّاق روزی می دهد / قسمتِ هر یک به پیشش می نهد

2392) رزق آید پیشِ هر که صبر جُست / رنجِ کوشش ها ز بی صبریِّ توست

2393) گفت روبه : آن توکّل نادر است / کم کسی اندر توکّل ماهر است

2394) گِردِ نادر گشتن از نادانی است / هر کسی را کی رَهِ سلطانی است ؟

2395) چون قناعت را پیمبر گنج گفت / هر کسی را کی رسد گنجِ نهفت

2396) حدِّ خود بشناس و بر بالا مَپَر / تا نیفتی در نشیبِ شور و شر

2397) گفت : این معکوس می گویی ، بدان / شور و شر از طمع آید سویِ جان

2398) از قناعت هیچ کس بی جان نشد / از حریصی هیچ کس سلطان نشد

2399) نان ز خوکان و سگان نَبوَد دریغ / کسبِ مردم نیست این باران و میغ

2400) آنچنانکه عاشقی بر رزق ، زار / هست عاشق رزق هم بر رزق خوار

شرح و تفسیر ناپسندیدن روباه گفتن خر را که راضی ام به قسمت

بیت 2382

گفت روبه : جُستنِ رِزقِ حلال / فرض باشد از برایِ اِمتثال

روباه به خر گفت : به خاطر اطاعت از فرمانِ الهی ، سعی در کسبِ روزی حلال امری واجب است . [ اشاره است به حدیث « طلب حلال بر هر مسلمانی واجب است . طلب حلال فریضه ای است پس از فریضۀ واجب . طلب حلال ، به منزلۀ جهاد است » ( احادیث مثنوی ، ص 168 ) . مولانا از اینجا به بعد موضوع « کسب و توکل » را بیان می کند . ]

بیت 2383

عالَمِ اسباب و ، چیزی بی سبب / می نیابد ، پس مهم باشد طلب

زیرا دنیا ، دنیای علل و اسباب است و هیچ چیز بدون سبب حاصل نمی شود . پس طلب کردن امری مهم است . یعنی هر که خواهان رزق و روزی حلال است باید به تلاش و جستجو دست زند .

بیت 2384

وَابتَغُو مِن فَضلِ الله است امر / تا نباید غصب کردن همچو تَمر

امر شده است که رزق خداوند را طلب کنید تا لازم نیاید که همچو پلنگ روزی دیگران را غصب کنید . ( نَمر = پلنگ ) [ مصراع اوّل اشاره است به آیه 10 سورۀ جمعه « هر گاه نماز به پایان رسید تعریف تکیه گاه در روی زمین پراکنده شوید و از دهشِ خداوند جستجو کنید . خدا را یاد کنید باشد که رستگار شوید » ]

بیت 2385

گفت پیغمبر که : بر رزق ای فتا / در فرو بسته ست و بر در قفل ها

ای جوان ، پیامبر (ص) فرموده است : درِ روزی ، بسته شده و بر آن قفل هایی زده شده است . ( فتا = فتی ، جوان ، جوانمرد ]

بیت 2386

جنبش و آمد شدِ ما و اکتساب / هست مِفتاحی بر آن قفل و حجاب

تلاش و آمد و رفت و کسبِ ما کلیدِ آن قفل و درِ بسته است . [ انقروی عبارتی نقل کرده که عیناََ با مضمون دو بیت اخیر سازگار است اما مأخذی برای آن ذکر نکرده است « درِ ارزاق قفل شده است و تکاپو کلید آن است » ( شرح کبیر انقروی ، ج 13 ، ص 752 ) ]

بیت 2387

بی کلید ، این در گشادن راه نیست / بی طلب ، نان سنّتِ اَلله نیست

بدون کلیدِ تکاپو و حرکت امکان ندارد درِ رزق گشوده شود . و شیوۀ خداوند این نیست که بدون طلب و تکاپوی بنده به او نان دهد .

جواب گفتن خر به روباه

بیت 2388

گفت : از ضعفِ توکّل باشد آن / ورنه بِدهد نان کسی که داد جان

خر در جواب استدلالات روباه گفت : سعی و تلاش در راهِ بدست آوردن رزق ناشی از ضعفِ توکل است . و الّا کسی که جان عطا کرده است . نان هم می دهد . [ توکل نیز مانند سایر مقامات عرفانی مراتبی دارد . عالی ترین مرتبۀ آن گسستن از اسباب و پیوستن به مسبب الاسباب است . کسی که به این مرتبه از توکل می رسد . فقط منتظر تقدیرِ الهی است و همچون مُرده ای است در دستِ غسّال . ذوالنون مصری در بیان این مرتبه از توکل می گوید « توکل عبارت است از فرو نهادن تدبیر خود و عاری شدن از تکاپو و قدرت » در مراتب پایین تر توکل جایز است که شخص در عین اعتماد به لطف و فضل الهی به اسباب نیز توجه داشته باشد . به شرط آنکه علل و اسباب را در عرضِ مشیت الهی قرار ندهد بلکه در طولِ آن قلمداد کند .

حکیم سبزواری در این باب می گوید : « توکل عبارت است از وکیل کردن خدا در همۀ امور . توکل نه بدان معنی است که کسب و کار رها شود بلکه بدین معنی است که کار نبیند و کارساز ببیند . پس نباید ترک عمل کرد بلکه باید عمل را ندید » ( شرح اسرار ، ص 385 ) ]

بیت 2389

هر که جوید پادشاهی و ظفر / کم نیاید لقمه یی نان ای پسر

پسر جان ، هر کس خواهانِ پادشاهی و پیروزی باشد . لقمه ای نان برای او کم نمی آید . یعنی هر کس مقام قُربِ الهی و سلطنت اُخروی و معنوی را طلب کند در معاش خود نیز در نمی ماند . بلکه به قدرِ حاجت تأمین می شود . [ در آیه 2 و 3 سورۀ طلاق آمده است « … و هر که خداترس باشد . (خداوند) برای او خروجگاهی قرار می دهد و از آنجا که گمان ندارد بدو روزی دهد » ]

بیت 2390

دام و دد ، جمله همه اَکّالِ رزق / نه پی کسب اند ، نه حمّالِ رزق

همۀ حیوانات اهلی و وحشی روزی خوارند . در حالی که اینها نه به دنبال کسب روزی اند و نه روزیِ خود را ( برای فردا ) می اندوزند . ( اَکّال = بسیار خورنده ، پُرخور / حمّال رزق = مراد کسی است که روزی خود را ذخیره می کند ) [ این بیت ناظر است به مضمون آیه 60 سورۀ عنکبوت « و چه بسیارند جنبدگانی که رزقِ خود نیندوزند . خداوند آنها و شما را روزی دهد و اوست شنوا و دانا » ]

بیت 2391

جمله را رزّاق روزی می دهد / قسمتِ هر یک به پیشش می نهد

خداوندِ روزی دهنده ، همگان را روزی می دهد و قسمتِ هر کس را پیشش می گذارد . [ در آیه 6 سورۀ هود آمده است « و هیچ جنبده ای در زمین نیست جز آنکه تأمینِ رزقش بر عهدۀ خداوند است … » ]

بیت 2392

رزق آید پیشِ هر که صبر جُست / رنجِ کوشش ها ز بی صبریِّ توست

هر کس صبر کند روزی اش می رسد . رنجِ تکاپوهای انسان از بی صبری او ناشی می شود . [ از حضرت علی (ع) سؤال شد : اگر درِ خانۀ کسی مسدود باشد و او در آنجا تنها بماند از کجا رزقش می رسد ؟ فرمود : « از همانجا که اجلش فرا می رسد » ]

جواب گفتن روبه به خر

بیت 2393

گفت روبه : آن توکّل نادر است / کم کسی اندر توکّل ماهر است

روباه در جواب خر گفت : آن توکلی که تو می گویی . موردش کم پیش می آید . و کم اند کسانی که در توکل تا این درجه مهارت داشته باشند .

بیت 2394

گِردِ نادر گشتن از نادانی است / هر کسی را کی رَهِ سلطانی است ؟

پیرامون پدیده های نادر و استثنایی گشتن ناشی از جهلِ آدمی است . برای مثال برای هر کس چگونه میسّر است که به سلطنت برسد ؟ یعنی همانطور که رسیدن به پادشاهی برای کمی از مردم پیش می آید . نیل به مقامِ شامخ توکل نیز ندرتاََ اتفاق می افتد .

بیت 2395

چون قناعت را پیمبر گنج گفت / هر کسی را کی رسد گنجِ نهفت

چون پیامبر (ص) قناعت را «گنج» نامید . هر کسی کی می تواند به گنجِ باطنیِ قناعت دسترسی پیدا کند ؟ [ حدیثی از پیامبر (ص) منقول است که « قناعت گنجی است تمام نشدنی » ( احادیث مثنوی ، ص 22 ) این فرمایش از امیر مومنان نیز نقل شده است . ( نهج البلاغه فیض الاسلام ، حکمت 54 و 467 ) ]

بیت 2396

حدِّ خود بشناس و بر بالا مَپَر / تا نیفتی در نشیبِ شور و شر

خلاصه اینکه حدِّ خود را بشناس و اینقدر بلند پروازی مکن . تا به حفیضِ فتنه و فساد نیفتی . ( شور و شر = فتنه و فساد ) [ مولانا از زبان روباه می گوید مقامِ عالی توکّل نصیب هر کس نمی شود زیرا این مقام با لقلقۀ لسان حاصل نگردد . بسیارند کسانی که دائماََ دَم از توکّل می زنند در حالی که عملاََ بر اسباب و ابواب چشم دوخته اند نه بر مسبب الاسباب و مُفتّح الابواب . عرفا گفته اند کسی که به مقامی از مقامات عرفانی تظاهر کند خداوند او را از آن مقام محروم سازد . پس مقام عالی توکّل خاصِ خواص است . امام محمد غزالی گوید : اجتناب از ذخیره کردن توشه فقط برای کسی رواست که به مرتبۀ عالی توکّل رسیده باشد اما افرادی که بدین ایمان نرسیده اند و می دانند که اگر ذخیره نکنند خاطرشان پریشان و دلشان مضطرب شود باید توشه ذخیره کنند زیرا تعریف تکیه گاه فسادِ این کار از صلاحش بیشتر است ( کتاب الاربعین ، ص 237 ) ]

منظور بیت : ای خر صفت اگر حدِّ خود نشناسی و کارِ پاکان را قیاس از خود بگیری و به گزاف تکیه بر جای بزرگان بزنی خاسر و رسوا خواهی شد .

جواب گفتن خر به روباه

بیت 2397

گفت : این معکوس می گویی ، بدان / شور و شر از طمع آید سویِ جان

خر در جواب روباه گفت : بدان که تو قضیّه را وارونه بازگو می کنی . زیرا فتنه و فساد به سبب طمع بر جانِ آدمی عارض می شود . [ امام علی (ع) به امام حسن مجتبی (ع) سفارش می کنند « مباد که شترهای طمع تو را شتابان به آبشخور تباهی درآورند » ( نهج البلاغه فیض الاسلام ، نامه 31 ) ]

بیت 2398

از قناعت هیچ کس بی جان نشد / از حریصی هیچ کس سلطان نشد

تا به حال هیچکس از قناعت هلاک نشده است و هیچکس از روی حرص و آز پادشاه نشده است . [ در اینجا مراد از سلطان ( پادشاه ) بی نیازی و استغناست . و اِلّا همۀ شاهان و سلاطین و قدرت مداران با نزعۀ حرص و آز بر اریکۀ حکومت تکیه زده اند . ]

بیت 2399

نان ز خوکان و سگان نَبوَد دریغ / کسبِ مردم نیست این باران و میغ

برای مثال ، نان حتّی از حیواناتی مانندِ خوک و سگ نیز دریغ نمی شود و این باران و ابر از کار و تلاش مردم پدید نیامده است . ( میغ = ابر ) [ پس کار و تلاش ، شرطِ مرزوق شدن نیست . ]

بیت 2400

آنچنانکه عاشقی بر رزق ، زار / هست عاشق رزق هم بر رزق خوار

همانطور که تو عاشقِ خوار و زبون روزی هستی . روزی نیز عاشق خورندۀ روزی است . [ پیامبر (ص) می فرماید : « روزی از اجل بیشتر بنده را طلب می کند » ( کنز العمّال ، ص 507 ) . امام علی (ع) نیز می فرمایند : « و بدان ای پسرکم ، رزق دو نوع است . رزقی که تو آن را می طلبی و رزقی که خود ، تو را می طلبد » ( نهج البلاغۀ فیض الاسلام ، نامۀ 31 ) . مولانا در حکایت بعدی ( بخش بعدی ) سخنانی را که از زبان «خر» در بیان و تقریر توکّل گفته بسط می دهد . ]